Οτι τα πράγματα δεν πήγαιναν καλά ήταν ορατό διά γυμνού οφθαλμού – μόνο οι παραμορφωτικοί φακοί της αλαζονείας παραπλανούσαν όσους είχαν μια προδιάθεση. Μια ματιά στα ποιοτικά στοιχεία των δημοσκοπήσεων αρκούσε για να πεισθεί όποιος δεν εθελοτυφλούσε: επί μακρόν και μονότονα έδειχναν ότι πάνω από 6 στους 10 πιστεύουν ότι η χώρα βαδίζει σε λάθος κατεύθυνση, ότι πάνω από 7 στους 10 πιστεύουν ότι είναι αποτυχημένη η κυβερνητική διαχείριση σπουδαίων θεμάτων, όπως η ακρίβεια, η υγεία, η παιδεία και –ιδιαίτερα σημαντικό– η γάγγραινα της διαφθοράς. Τα ποσοστά απόρριψης ήταν μονίμως πολύ υψηλά – ανάλογα με αυτά που παρατηρούνται διεθνώς μόνο σε περιπτώσεις κυβερνήσεων που είναι σε αποδρομή.
Τι υποδήλωναν αυτά τα ευρήματα; Οτι η πολιτική κυριαρχία της Ν.Δ. είναι εύθραυστη. Κυριαρχεί όχι επειδή οι πολιτικές της εμπνέουν, αλλά επειδή οι πολιτικοί αντίπαλοί της δεν πείθουν. Προοιωνίζονταν, επίσης, ανατροπές στην αρχιτεκτονική του πολιτικού συστήματος, με ορατό ενδεχόμενο την ενίσχυση του πόλου της Ακροδεξιάς, του νατιβισμού και του παραλόγου. Η διογκούμενη κοινωνική απογοήτευση/δυσφορία είναι ο τροφοδότης λογαριασμός μιας έρπουσας διχόνοιας και διχασμών στο εσωτερικό της Ν.Δ.
Μπορεί αυτή η εξέλιξη να ανακοπεί ή/και, ακόμη περισσότερο, να αναστραφεί; Δεν γνωρίζω κάποιον που θα έβαζε τέτοιο στοίχημα. Η δε εικόνα του πρωθυπουργού στη συνεδρίαση της κοινοβουλευτικής ομάδας της Ν.Δ. δεν απέπνεε την αίσθηση ισχύος και την αυτοπεποίθηση που τη χαρακτήριζαν στην προ ευρωεκλογών περίοδο. Σύμφωνα με ορισμένες εκτιμήσεις, η πολιτική κυριαρχία της Ν.Δ., μετά από μια 5ετία που πέρασε με ηχηρές εξαγγελίες περί εκσυγχρονισμού και με μεγάλες προσδοκίες, αλλά με αποτελέσματα που υστερούσαν πολύ από αυτές, έφτασε στο κρίσιμο σημείο καμπής, στο tipping point στη γλώσσα των αναλύσεων ρίσκου, στις ευρωεκλογές.
Φταίνε οι επιμέρους λανθασμένες επιλογές; Οπως, π.χ., η τραγική διαχείριση του στεγαστικού, που αντί να επιλεγεί η ενίσχυση της προσφοράς κατοικιών με φθηνό ενοίκιο, με μέτρα για το άνοιγμα κλειστών διαμερισμάτων και με την κατασκευή νέων κατοικιών με πόρους του ΤΑΑ (όπως κάνουν Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία κ.ά.), επιλέγεται η ενίσχυση της ζήτησης και η εκτίναξη τιμών και ενοικίων; Φταίνε κι αυτές. Φταίει η άρνηση της κυβερνητικής ηγεσίας να θίξει κατεστημένα συμφέροντα και να παρέμβει σε κοινωνικά – οικονομικά επιζήμιες πρακτικές, όπως οι πρακτικές καρτέλ, που πυροδοτούν την ακρίβεια; Φταίει κι αυτή. Παράδειγμα, δεν φταίνε οι πολυεθνικές που το καρπούζι φεύγει με 0,25 από το χωράφι και φτάνει έως 1,00-1,25 ευρώ στον καταναλωτή, έως και 400% ακριβότερο…
Φταίνε οι πολυεθνικές που το καρπούζι φεύγει με 0,25 από το χωράφι και φτάνει έως 1,00-1,25 ευρώ στον καταναλωτή;
Στα λόγια ευχόμαστε να αλλάξει το οικονομικό μοντέλο, με άλλο υψηλής παραγωγικότητας, που θα μικραίνει τις ανισότητες και θα προωθεί μια βιώσιμη ανάπτυξη φιλική στον άνθρωπο και στο περιβάλλον.
Στην πράξη, η ασκούμενη πολιτική εξαρτά την οικονομική ανάπτυξη από την κατανάλωση, την οικοδομή (και δη κυρίως κατοικιών…) και τη χωρίς προϋποθέσεις και σχέδιο επέκταση του τουρισμού. Με δυο λόγια, αναπαράγει το επί 10ετίες οικονομικό μοντέλο – αυτό που, κάθε φορά, οδηγεί την Ελλάδα στα βράχια.
