Οι άνθρωποι που ζουν την Ιστορία είναι πολύ δύσκολο –αν όχι αδύνατον– να αντιληφθούν προς ποια κατεύθυνση κινείται ο κόσμος που γύρω τους αλλάζει. Παρά την τεράστια βιβλιογραφία, ιστορική και θεωρητική, όσο και αν κάποιος διαβάσει, είναι δύσκολο να αντιληφθεί απόλυτα πώς αισθάνονταν οι άνθρωποι που ζούσαν τις τεκτονικές αλλαγές της Βιομηχανικής Επανάστασης, αρχικά στην Αγγλία και αργότερα στην υπόλοιπη Ευρώπη. Πώς μπορεί να αισθάνονταν οι Γερμανοί τα πρώτα χρόνια ανόδου του εθνικοσοσιαλισμού. Πώς αντιλήφθηκαν οι Κινέζοι Χαν τη μετάβαση από την ελέω Θεού μοναρχία στον αθεϊστικό ιδιότυπο κομμουνισμό. Οι δυνητικές εστίες συζήτησης είναι χιλιάδες και οι εξηγήσεις πολύ περισσότερες, απλοϊκές και μη.
Το προχθεσινό –αναμενόμενο– εκλογικό αποτέλεσμα στη Γαλλία δεν είναι ένα γεγονός μεταβατικών διαστάσεων, προσφέρει, ωστόσο, κάποιο ερέθισμα για προβληματισμό. Οι «ελίτ» –όπως συνήθως εκφράζονται από κυρίαρχη θέση– εξανίστανται για τη στροφή των ψηφοφόρων σε μια «ατσούμπαλη», κάπως αντισυστημική και ταυτοτική Δεξιά. Οι ηττημένοι της παγκοσμιοποίησης –όπως συνηθίσαμε να αποκαλούμε τους ανθρώπους που δεν έχουν να βγάλουν τον μήνα ανεξαρτήτως ηλικίας και φύλου– αισθάνονται ότι ψηφίζοντας την ανερμάτιστη Δεξιά, εκδικούνται το σύστημα το οποίο τους έχει περιθωριοποιήσει. Ανάλογες τάσεις φαίνεται να υπάρχουν και στη Γερμανία, όπου το ανατολικό τμήμα ουδέποτε συνέκλινε με το δυτικό από την εποχή ενοποίησης της ισχυρότερης χώρας της Ευρώπης.
Αν και είναι εξαιρετικά δύσκολο να απλώσει κάποιος την Ευρώπη στην προκρούστειο κλίνη και να εξαγάγει συμπεράσματα, είναι απολύτως σαφές ότι το πιο ανησυχητικό αποτέλεσμα όλων των τελευταίων εκλογικών αναμετρήσεων (ευρωεκλογών και γαλλικών) αναδεικνύει τη μείωση της συμμετοχής και τον κατακερματισμό. Επιπλέον, αναδεικνύονται και ζητήματα ταυτότητας, τα οποία πολλοί αρνούνται να αντικρίσουν. Ναι, η μετανάστευση αποτελεί κριτήριο εκλογικής συμπεριφοράς. Οχι κατ’ ανάγκην διότι ο μέσος Γάλλος στο Μπορντό αισθάνεται ότι έχει κάποια σχέση με τον Κάρολο Μαρτέλο, ο οποίος το 732 πολέμησε εναντίον κάποιων Αράβων στο Πουατιέ, γεγονός που έμεινε (μάλλον υπερβολικά) στην Ιστορία ως η αντίσταση της Δύσης στους μουσουλμάνους, αλλά διότι βλέπει τη καθημερινότητά του να αλλοιώνεται από ανθρώπους οι οποίοι δεν αποδέχονται το πιο βασικό στοιχείο της Γαλλίας τα τελευταία σχεδόν 240 χρόνια: τον κοσμικό χαρακτήρα του κράτους, την περίφημη laïcité.
Εν κατακλείδι, είναι απαραίτητο να βρεθεί ένας κοινός παρονομαστής, μια γλώσσα συνεννόησης ανάμεσα στις ηγετικές ομάδες των κρατών που συνθέτουν την Ε.Ε. και στους πολίτες. Αυτή τη στιγμή, ηγεσίες και πολίτες δεν μιλούν με την ίδια γλώσσα, ούτε και αντιλαμβάνονται το μέλλον της Ευρώπης με τον ίδιο τρόπο. Τα διλήμματα των δημοκρατιών είναι πάντα ίδια και πάντα το ίδιο επικίνδυνα.
