Ισως το «πώς» να έχει τώρα μεγαλύτερη σημασία από το «τι». Το βίντεο, άλλωστε, το είδαμε όλοι επανειλημμένως. Ο Λευτέρης Αυγενάκης κινείται θυμωμένος εναντίον του υπαλλήλου στο αεροδρόμιο και με βίαιες, επιθετικές κινήσεις τού αρπάζει το τηλέφωνο μέσα από τα χέρια για να αποδείξει κάτι, στο πλαίσιο της διένεξης που είχε προκύψει μεταξύ τους για την επιβίβαση του πολιτικού στο αεροσκάφος. Με ποιον τρόπο, όμως, ένας βουλευτής του ελληνικού Κοινοβουλίου και πρώην υπουργός, δηλαδή ένας άνθρωπος εγνωσμένης εξουσίας και υποτιθέμενου κύρους, φτάνει στο σημείο να συμπεριφέρεται σαν κοινός τραμπούκος σε κοινή θέα; Μία απάντηση είναι ότι δεν «φτάνει» στο σημείο. Βρίσκεται ήδη εκεί. Η πολιτική κουλτούρα και η πρόσληψη της ισχύος στην Ελλάδα συνδέονται εξαρχής άρρηκτα με το πνεύμα της κατάχρησης, της επιβολής και της επίδειξης. Ο Αυγενάκης δεν εξωθήθηκε σε κάποιο απροσδόκητο άκρο, αλλά ήταν εκ των προτέρων σε θέση να μετέλθει την ακρότητα ως μη ακρότητα. Επειδή πιστεύει ότι τη δικαιούται, επειδή ξέρει ότι μπορεί και επειδή δεν θεωρεί την υπόθεση κάτι σπουδαίο. Η λογική του εξουσιαστή που δεν δεσμεύεται από τυπικούς και άτυπους κανόνες, αλλά υποτάσσει στη θέλησή του τους λιγότερο προνομιούχους από αυτόν, βρίσκεται πέρα από περιστατικά και συγκυρίες· είναι μοτίβο δράσης που, παρά την έντασή του, ασκείται με σχετική χαλαρότητα και χωρίς πολλή σκέψη.
Ο κανόνας της ακρότητας
Το γεγονός είχε ήδη λάβει χώρα αρκετές μέρες πριν διαρρεύσει. Ποιος πιστεύει ότι ο εμπλεκόμενος βουλευτής είχε αγχωθεί γι’ αυτό; Ο Αυγενάκης επιτέθηκε στον εργαζόμενο δημοσίως, για έναν αστείο λόγο, σε ένα περιβάλλον γεμάτο κάμερες. Είναι προφανές ότι γνώριζε πόσο πιθανό ήταν η ενέργειά του να καταγραφεί, κι όμως αυτό δεν τον αποθάρρυνε. Η συγγνώμη του, μάλιστα, διατυπώθηκε αφού το βίντεο κυκλοφόρησε ευρέως στα κοινωνικά δίκτυα, πράγμα που σημαίνει με τη σειρά του ότι δεν υπήρξε επίγνωση της πράξης μόλις αυτή τελέστηκε – ούτε και αληθινή μεταμέλεια πριν από τη δημοσιοποίησή της. Σαν να μην έφταναν αυτά, ο Λευτέρης Αυγενάκης αισθάνθηκε την ανάγκη να υπερασπιστεί τον εαυτό του και να υποβαθμίσει την επίθεση, χαρακτηρίζοντάς την ψευδώς «λεκτική ένταση». Ακόμη και μετά την προβολή του βίντεο, με λίγα λόγια, ο βουλευτής διατήρησε την αλαζονική πεποίθηση πως η δύναμή του εκτείνεται πιο πέρα κι από την αυταπόδεικτη αλήθεια. Το πλαίσιο της επίθεσης είναι τελικά χειρότερο από την ίδια την επίθεση: ένας βουλευτής που παρεκτρέπεται είναι πρόβλημα, αλλά ένας βουλευτής που δεν αναγνωρίζει ότι παρεκτρέπεται όταν παρεκτρέπεται, και που θεωρεί την παρεκτροπή προέκταση του πλεονεκτήματός του ως ισχυρού ανδρός, είναι μία παθογένεια πολύ μεγαλύτερης τάξεως.
Η αλαζονεία ξανά
Η αλαζονεία που έχει χρεωθεί πολλάκις στη Ν.Δ. τον τελευταίο χρόνο συνυφαίνεται με την περίπτωση Αυγενάκη. Η πράξη ενός πολιτικού δεν χαρακτηρίζει, βέβαια, το ήθος μιας παράταξης (αν υποθέσουμε ότι μία παράταξη μπορεί να έχει ένα ενιαίο, συμπαγές ήθος), όμως το ότι η βουλευτική και κομματική ιδιότητα του Αυγενάκη δεν λειτούργησε ανασταλτικά είναι ενδεικτικό του κλίματος απεριόριστης ελευθερίας εντός του οποίου ο πολιτικός είχε την πολυτέλεια να ενεργεί. Αν ο τραμπουκισμός αποδοκιμαζόταν έντονα από την παράταξή του, αν η πολιτική δύναμη και η ασυλία είχαν εμπεδωθεί ως ευθύνη και βάρος μάλλον, παρά ως «εταιρικά» προνόμια, αν υπήρχε παράδοση άμεσης και ουσιαστικής λογοδοσίας, ο βουλευτής δεν θα φερόταν όπως φέρθηκε. Ισως παρέμενε αλαζονικά βίαιος, αλλά μάλλον θα κρατούσε τον χαρακτήρα του για τον εαυτό του. Από την «κακιά στιγμή» του Αυγενάκη, πάντως, προκύπτει η ανάγκη για περισσότερες καλές στιγμές· για ένα νέο πολιτικό μοντέλο που ακόμη κι αν αποτύχει και αυτό να κρατήσει ψηλά τον πήχυ, τουλάχιστον θα κρατήσει κάποια προσχήματα. «Τι ζητούν οι πολίτες από την πολιτική;», αναρωτιούνται φιλοσοφικά και υποκριτικά τα κόμματα, ψάχνοντας τρόπους να επαναπροσεγγίσουν τους πολίτες-ψηφοφόρους. Ας αρχίσουμε από τα βασικά: βουλευτές που δεν τους επιτίθενται ενώ κάνουν τη δουλειά τους.
