Ενας κεντρώος ηγέτης θριαμβεύει, αφού μια κουρασμένη κυβέρνηση ξεμένει από ενέργεια. Το αποτέλεσμα των βρετανικών εκλογών θα μπορούσε ενδεχομένως να θυμίζει την Ελλάδα του 2019. Και ενώ το Κέντρο ηττάται στη Γαλλία, φαίνεται ότι πετυχαίνει μια σημαντική νίκη στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ωστόσο, αυτή η ερμηνεία δεν αποτυπώνει ολόκληρη την εικόνα.
Πράγματι, η κουρασμένη κυβέρνηση του Ρίσι Σούνακ υπέστη μια συντριπτική ήττα, τη χειρότερη στην Ιστορία της. Αλλά η νίκη των Εργατικών, αν και τεράστια, είναι ελαφρώς μικρότερη από αυτή του Τόνι Μπλερ το 1997. Και το ποσοστό των Εργατικών σε εθνικό επίπεδο μόλις που ξεπερνά αυτό που συγκέντρωσε όταν έχασαν συντριπτικά από τον Μπόρις Τζόνσον το 2019. Η βασική διαφορά είναι η κατάρρευση της υποστήριξης των ψηφοφόρων προς τους Συντηρητικούς – μειώθηκε πάνω από 20 μονάδες.
Μετά 14 χρόνια διακυβέρνησης των Συντηρητικών, η χώρα λαχταρούσε την αλλαγή. Πολλοί ψηφοφόροι υποστήριξαν στρατηγικά το κόμμα που ήταν πιθανότερο να εκθρονίσει τους Συντηρητικούς στην περιφέρειά τους. Πριν ξεκινήσει η προεκλογική εκστρατεία, οι Συντηρητικοί είχαν ήδη χάσει τη στήριξη που είχαν, εξαιτίας πολλών αυτογκόλ: ο Μπόρις Τζόνσον διοργάνωνε πάρτι κατά τη διάρκεια των lockdowns, η Λιζ Τρας διέλυσε τα οικονομικά της κυβέρνησης και ανέβασε το κόστος των στεγαστικών δανείων, και έγιναν κι άλλα σκάνδαλα που υποδήλωναν ηθικό ξεπεσμό. Το Συντηρητικό Κόμμα δίνει τώρα μια πικρή, εσωτερική μάχη για το μέλλον του.
Ο σερ Κιρ Στάρμερ άλλαξε το Εργατικό Κόμμα. Ο προγραμματικός του λόγος στρογγύλεψε ώστε να γίνει αποδεκτός από ευρύ φάσμα ψηφοφόρων. Οι ριζοσπαστικές πολιτικές που υιοθετήθηκαν από τον Τζέρεμι Κόρμπιν εγκαταλείφθηκαν ή αμβλύνθηκαν. Και, με μια αντιδημοφιλή συντηρητική κυβέρνηση, η στρατηγική αυτή λειτούργησε. Ετσι, η κοινή γνώμη μετατοπίστηκε από το «μίσος» για τους Συντηρητικούς, στην απλή ανοχή για τους Εργατικούς. Ο Στάρμερ συγκέντρωσε με τη νίκη του ευρεία εθνική υποστήριξη, στην πραγματικότητα όμως η υποστήριξη αυτή μοιάζει αδύναμη και επιφανειακή.
Η γενικευμένη δυσαρέσκεια κατά των Συντηρητικών ευνόησε άλλα κόμματα. Οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες πήραν τις περισσότερες έδρες τους εδώ και έναν αιώνα. Για πρώτη φορά, οι Πράσινοι έχουν πλέον τέσσερις βουλευτές. Το κόμμα του Νάιτζελ Φάρατζ πήρε πολλές ψήφους από τους Συντηρητικούς –ήταν βασικός παράγοντας για την κατάρρευσή τους– αλλά κέρδισε μόλις τέσσερις έδρες. Στη Σκωτία, η ψήφος των εθνικιστών κατέρρευσε, καθώς οι ψηφοφόροι υποστήριξαν τους Εργατικούς για να εκδιώξουν τους Συντηρητικούς από την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου.
Ο Στάρμερ μιλάει επίσης για «ελπίδα», αλλά με βάση τους αυστηρούς δημοσιονομικούς περιορισμούς αυτό μπορεί να γίνει μόνο σταδιακά.
Οι Εργατικοί έκαναν εκστρατεία με το σύνθημα «Αλλαγή», αλλά απείχε παρασάγγας από τον ριζοσπαστισμό του Ανδρέα Παπανδρέου το 1981. Το σχέδιο του Στάρμερ είναι να επαναπροσδιορίσει ένα μέλλον για τη σοσιαλδημοκρατία. Η δέσμευσή του για αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία περιορίζει τις δυνατότητές του για αύξηση των δημόσιων δαπανών στην κοινωνική πολιτική και στις δημόσιες υπηρεσίες. Ο Στάρμερ μιλάει επίσης για «ελπίδα», αλλά με βάση τους αυστηρούς δημοσιονομικούς περιορισμούς αυτό μπορεί να γίνει μόνο σταδιακά.
Τα βρετανικά μέσα ενημέρωσης εκτιμούν πως η νίκη του Στάρμερ εξασφαλίζει την ηγεσία του για τουλάχιστον δύο θητείες. Ωστόσο, παρόμοιες προβλέψεις είχαν γίνει και για τον Μπόρις Τζόνσον, μετά τη νίκη του το 2019. Η αφοσίωση του βρετανικού εκλογικού σώματος έχει μειωθεί.
Η φιλοδοξία του Στάρμερ να ενισχύσει την οικονομική ανάπτυξη της Βρετανίας περιπλέκεται από την αποδοχή του Brexit. Την περασμένη Τετάρτη, ο Στάρμερ δήλωσε ότι δεν θα έβαζε ποτέ ξανά τη Βρετανία στην Ε.Ε. ή στην ενιαία αγορά της όσο θα ήταν πρωθυπουργός. Πολλοί αναρωτιούνται γιατί αυτοπεριορίστηκε –για πάντα– με αυτή τη δέσμευση.
Αυτή η εβδομάδα δεν ήταν μια στιγμή τύπου Μπλερ. Αλλά η νίκη του Στάρμερ αντανακλά ένα λαό που έχει κουραστεί από το πρόσφατο χάος και τα σκάνδαλα. Η προσωπικότητά του δείχνει ότι ευθυγραμμίζεται με την επιθυμία του κόσμου για αξιοπρέπεια. Παρ’ όλα αυτά, η νίκη των Εργατικών δεν εξαλείφει την απειλή του δεξιού λαϊκιστικού εθνικισμού στο Ηνωμένο Βασίλειο. Οπως και σε άλλες χώρες, η απήχησή του ενθαρρύνεται από το αίσθημα του οικονομικού και κοινωνικού αποκλεισμού. Και το μεγαλύτερο τρωτό σημείο του Στάρμερ είναι η οικονομία. Η εκλογική του στρατηγική και η δέσμευσή του για αυστηρή δημοσιονομική πειθαρχία κινδυνεύουν να μην ικανοποιήσουν τις προσδοκίες του κοινού. Αυτό έχει σοβαρές συνέπειες για το πολιτικό σύστημα: αν αποτύχει μία ακόμη κυβέρνηση, αυτό θα αποξενώσει περαιτέρω το κοινό από την πολιτική και τους πολιτικούς.
Ο κ. Κέβιν Φέδερστοουν είναι ομότιμος καθηγητής στο London School of Economics.
