Ο βετεράνος Αγγλος επιθετικός της Εθνικής Αγγλίας Γκάρι Λίνεκερ είχε πει ότι «το ποδόσφαιρο είναι ένα απλό άθλημα: είκοσι δύο παίκτες κυνηγούν μια μπάλα επί ενενήντα λεπτά και στο τέλος νικούν πάντοτε οι Γερμανοί». Αυτό δεν είναι fake history, το είχε πει όντως το 1990, μετά την ήττα της Αγγλίας από τη Γερμανία στα ημιτελικά του Μουντιάλ.
Κάποιος άλλος είχε πει ότι οι Γερμανοί είναι εξπέρ και σε κάτι ακόμα: στο να χτίζουν στρατόπεδα συγκέντρωσης. Για την ακρίβεια, ότι επινόησαν το στρατόπεδο συγκέντρωσης.
Δεν ξέρουμε ποιος το είπε. Ισως να μην το είπε ποτέ κανένας, αλλά μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και το Ολοκαύτωμα να το πιστεύουμε όλοι σαν κάτι δεδομένο, αυτονόητο. Η ιστορικός Τζο Χέντγουικ Τίουισε, στο βιβλίο της «Fake History. 100+1 μύθοι της ιστορίας υπό… κατάρριψη» (μτφρ.: Κωνσταντίνα Γεωργούλια, εκδ. Μίνωας), μας πληροφορεί πάντως ότι δεν ισχύει αυτό.
Μπορεί οι Γερμανοί να «επαναπροσδιόρισαν» το στρατόπεδο συγκέντρωσης, μετατρέποντάς το ουσιαστικά σε στρατόπεδο εξόντωσης, όμως περίπου παράλληλα οργάνωσαν τα δικά τους στρατόπεδα (τα γκουλάγκ) και οι Σοβιετικοί επί Στάλιν.
Η Τίουισε ξεκινάει την όλη συζήτηση με την ίδια την έννοια του στρατοπέδου συγκέντρωσης: ένας χώρος όπου στοιβάζονται υπό άθλιες, απάνθρωπες συνθήκες πολλοί άνθρωποι, χωρίς δίκη και δίχως κανένα λόγο πέρα από το ότι είναι αυτό που είναι (Εβραίοι, π.χ.). Ενίοτε μπορεί να βρίσκονται εκεί επειδή δεν αρέσουν αυτά που λένε ή κάνουν στο εκάστοτε καθεστώς (π.χ., αντιφρονούντες επί κομμουνισμού), κατά κανόνα πάντως βρίσκονται φυλακισμένοι σε περίκλειστους χώρους με οπλισμένους φρουρούς, που τους κακοποιούν βάναυσα ή και τους σκοτώνουν.
Αυτή την κόλαση δεν την επινόησαν πρώτοι οι Γερμανοί ναζί. Οι Τούρκοι είχαν φτιάξει τέτοια στρατόπεδα στην έρημο της Συρίας για τους Αρμένιους το 1915-17, αλλά και οι Βρετανοί στη Νότια Αφρική κατά τη διάρκεια των πολέμων των Μπόερς, στις αρχές του 20ού αιώνα. Σε υποτυπώδη στρατόπεδα (ή περίκλειστους, φρουρούμενους καταυλισμούς) κλείνονταν και οι αυτόχθονες Αμερικανοί τον 19ο αιώνα. Οι Ισπανοί στην Κούβα έφτιαξαν στρατόπεδα για τους αντάρτες τη δεκαετία του 1890.
Η Τίουισε γράφει, εύστοχα νομίζω, ότι το στρατόπεδο συγκέντρωσης, όπως το ξέρουμε σήμερα, είναι επί της ουσίας έργο του 20ού αιώνα. Γιατί; Διότι τότε «χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά μια σχετικά νέα εφεύρεση: το συρματόπλεγμα».
Ισως να μην έχει σημασία, εντέλει, ποιος το εφηύρε πρώτος. Σημασία έχει η προσωπική νότα με την οποία κλείνει το σχετικό κεφάλαιο στο βιβλίο της η συγγραφέας: «Είναι δύσκολο να φανταστούμε τι περνούσαν οι φυλακισμένοι στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, αλλά γνωρίζω από μέλη της δικής μου οικογένειας ότι αυτά που είδαν και βίωσαν εκεί στοίχειωσαν τα όνειρά τους για το υπόλοιπο της ζωής τους»…
