Στη γειτονιά μου, την Κυψέλη, έχει αρκετούς Αλβανούς. Οχι άτομα «αλβανικής καταγωγής» (όπως ενίοτε περιγράφονται με μια κάπως προσβλητική προστατευτικότητα ακόμη και άνθρωποι που έχουν μόνον αλβανική υπηκοότητα), αλλά Αλβανούς. Ηταν ωραία τις προάλλες, όταν κάθισαν στα τραπεζάκια της Φωκίωνος Νέγρη, για να δουν την εθνική τους ομάδα να αντιμετωπίζει –γενναία– την Ιταλία.
Στη γειτονιά μου υπάρχουν επίσης μερικοί Γεωργιανοί. Πουλάνε ζεστό πιροσκί και «χατσαπούρι» ή κάνουν εντελώς διαφορετικές δουλειές. Παρακολούθησαν και εκείνοι στις υπαίθριες οθόνες του πεζοδρόμου –και χάρηκαν, όπως χάρηκαν και άλλοι μαζί τους– τη γοητευτική πορεία της δικής τους ομάδας, απέναντι σε υπερδυνάμεις όπως η Πορτογαλία.
Τους Γερμανούς τους είδα να κερδίζουν τους Δανούς σε μια πιτσαρία στα Χανιά. Τουριστική πόλη, επομένως οι εθνικές ιαχές και τα επιφωνήματα δεν έλειπαν εκείνο το βράδυ. Οι Γερμανοί τουρίστες πανηγύριζαν τα γκολ και τις ευκαιρίες τους έντονα, αλλά σαν να τα περίμεναν μάλλον, ενώ οι Δανοί, καθότι λιγότεροι και ατυχέστεροι, ήταν πιο εσωστρεφείς. Στο τέλος καθένας πήρε τον δρόμο του.
Ειδυλλιακό το τοπίο, το ξέρω. Το είδα όμως με τα μάτια μου. Οπως είδα και τα –λίγα– σύννεφα που το σκέπασαν. Εκείνον τον Τούρκο παίκτη, που στη φάση των «16» του Euro πανηγύρισε το νικητήριο γκολ της ομάδας του έναντι της Αυστρίας σχηματίζοντας ένα… αρχαίο σύμβολο της Ανατολίας.
Αναρωτιέμαι τι κατάφερε τελικά ο Μερίχ Ντεμιράλ με τη χειρονομία των Γκρίζων Λύκων – σίγουρα δεν εκπόρθησε τη Βιέννη. Ανοίγοντας το πλάνο, αναρωτιέμαι τι να ένιωθε ένας οπαδός της Μαρίν Λεπέν, όταν έβλεπε τους «μπλε» να προηγούνται της Ισπανίας με ένα γκολ του κονγκολέζικης καταγωγής (εδώ ταιριάζει περισσότερο) Ραντάλ Κολό Μουανί. Ο δε έφηβος Λαμίν Γιαμάλ, με γονείς από το Μαρόκο και την Ισημερινή Γουινέα, έστειλε την Ισπανία στον τελικό και πανηγύρισε το γκολ του αποτίνοντας φόρο τιμής στη… γειτονιά του: ένας νοσταλγός του φρανκισμού θα είχε φρικάρει.
Θυμάμαι στο Πάντειο έναν καθηγητή Ανθρωπολογίας που μας έλεγε ότι οι ανθρώπινες κοινωνίες, είτε ταυτίζονται με ένα ζωόμορφο τοτέμ είτε με μια εθνική σημαία, κάποια μορφή διαφοράς από τους «άλλους» την αισθάνονται. Τα προβλήματα ξεκινούν όταν η διαφορά εργαλειοποιείται, πράγμα όχι σπάνιο, αλλά ούτε και ανθρωπολογικά δεσμευτικό.
Ανατρέχοντας σε πρωιμότερες επιρροές, θυμάμαι το χιούμορ του Ρενέ Γκοσινί, που στις περιπέτειες του Γαλάτη Αστερίξ ξεπηδούσε γάργαρο ακόμη και μέσα από αθώα εθνικά στερεότυπα: των Βέλγων, των Ελβετών, των Βρετανών, των Ιβήρων και των Λουζιτανών, των Κορσικανών, των Ελλήνων. Ηταν καλοπροαίρετα εκείνα τα πειράγματα του Γκοσινί και ίσως γι’ αυτό ο Αστερίξ μεταφράστηκε σε πάνω από 100 γλώσσες και διαλέκτους χωρίς να παραπονεθεί κανείς. Ειδυλλιακό το τοπίο, σύμφωνοι. Είναι όμως τόσο δύσκολο να το δούμε;
