Από τις γαλλικές εκλογές, οι Ελληνες κατάλαβαν ό,τι ήθελαν να καταλάβουν. Οι ακροδεξιοί είδαν τις επιδόσεις Λεπέν – Μπαρντελά ως γενναίο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση και ως πολιτικό μήνυμα διεθνούς εμβέλειας, αλλά παραγνώρισαν την τρίτη θέση και το διαφαινόμενο εκλογικό «ταβάνι» που επέφερε στην Εθνική Συσπείρωση η μονοθεματικότητά της. Οι αριστεροί εισέπραξαν άφατη ηδονή από την πολυπόθητη συνάντηση του Νέου Λαϊκού Μετώπου με την προοπτική εξουσίας, αλλά επέλεξαν να αγνοήσουν το αυτονόητο: για να έχει νόημα η εξουσία, πρέπει και να ξέρεις τι να την κάνεις. Οι κεντρώοι μακρονιστές θεώρησαν εκ του αποτελέσματος πως η προκήρυξη πρόωρων εκλογών αποτελεί κίνηση μεγάλης πολιτικής δεξιοτεχνίας (πιο πριν, βέβαια, αναθεμάτιζαν τον Μακρόν ως καταστροφικά ανόητο), χωρίς να λάβουν υπ’ όψιν ότι, ακόμη κι από τη δεύτερη θέση, ο πρόεδρος είναι αιχμάλωτος καταστάσεων και ενδεχομένων: ποιος κρίκος θα αποδειχθεί αδύναμος, ποια συμμαχία θα σπάσει, ποια αριστερή συνιστώσα θα κελαηδήσει πρώτη το γνωστό διασπαστικό κελάηδημα. Κατανοητό να κρίνουμε τη γαλλική πραγματικότητα με βάση τα ελληνικά δογματικά φίλτρα – αυτά έχουμε, αυτά χρησιμοποιούμε. Είναι, όμως, ελαφρώς αστείο να βλέπουμε στη γαλλική σκηνή προφητείες για την ελληνική.
Ενωτικά οράματα
Στην εγχώρια Αριστερά ξεκίνησαν ήδη οι συζητήσεις για τον παραδειγματισμό που πρέπει να εμπνεύσει η γαλλική αριστερή συμπόρευση: «Είδατε πόση δύναμη έχει η Αριστερά όταν ενώνεται σαν μια γροθιά κατά της Ακροδεξιάς;». Το υπονοούμενο είναι σαφές· προτείνει κάτι σαν «ελάτε να κάνουμε κι εμείς στην Ελλάδα το ίδιο». Κι ενώ δεν είναι ψευδής ο ισχυρισμός περί της δυναμικής των αριστερών συγκλίσεων, είναι δυστυχώς πολύ απλοϊκός. Η Αριστερά δεν είναι μια ενιαία πολιτική οντότητα και, όσο συσπειρωτικά κι αν λειτουργεί υπέρ της η φασιστοειδής απειλή (αληθινή ή φανταστική), μια γροθιά δεν μπορεί να παραμείνει σφιγμένη για πολύ (οι έντονες διαφορές ανάμεσα στους Σοσιαλιστές και στην Ανυπότακτη Γαλλία είναι ενδεικτικές). Πέρα από τον ακροδεξιό κίνδυνο, απαιτούνται και άλλες παράμετροι σύμπνοιας: πρόγραμμα, κοινή αντίληψη για την οικονομία και την κοινωνική πραγματικότητα, παρόμοια –τουλάχιστον όχι αλληλοαποκλειόμενα– ήθη, αλλά και ρεαλισμός. Το τελευταίο είναι αυτό που διαχωρίζει πάντα την Αριστερά από την Ακροαριστερά. Είναι εύκολο να υπόσχεσαι στον λαό αύξηση συντάξεων και μείωση των ηλικιακών ορίων, αλλά πολύ δύσκολο να το πετύχεις χωρίς να τινάξεις τα πάντα στον αέρα.
Το κόστος της συνεργασίας
Οι εξελίξεις στο γαλλικό πολιτικό πεδίο ήρθαν σε μια περίοδο που τα δικά μας αριστερά ισοδύναμα (με εξαίρεση προφανώς το ΚΚΕ) βλέπουν με συμπάθεια την ιδέα ενός «ενιαίου φορέα» που βαφτίζεται κεντροαριστερός με την ίδια άνεση που βαφτίζεται και ενιαίος φορέας, ενώ κανείς από όσους αφορά –μεταξύ των οποίων και πολλοί εχθροί του Κέντρου– δεν έχει επενδύσει στη δημιουργία του. Κι εδώ, όμως, τα πολιτικά εχέγγυα είναι πενιχρά. Θα μπορούσε το ΠΑΣΟΚ να συγκυβερνήσει με τον ΣΥΡΙΖΑ; Κατ’ αρχάς, με ποιον ΣΥΡΙΖΑ απ’ όλους; Τον εμφανή και εύθραυστο του Κασσελάκη ή τον αφανή του Τσίπρα με το πολύ κακό ιστορικό; Ακόμη κι αν συνεργάζονταν, θα μακροημέρευε η συνεργασία; Το αντικειμενικό ζητούμενο «να φύγει ο Μητσοτάκης» δεν είναι πολιτικός άξονας, αλλά ένα ευκαιριακό κίνητρο. Συνεργασία δεν σημαίνει συνέργεια για τον εκτοπισμό του μη συνεργαζόμενου· συνεπάγεται και δουλειά, ιδέες, βάσανα.
Πολίτες στα άκρα
Αρνούμαστε να αποδεχτούμε κάτι σημαντικό: το εκλογικό μπόι των άκρων δεν είναι κατ’ ανάγκην προϊόν κοινωνικών τερατογενέσεων. Η Λεπέν δεν εξασφάλισε συνολικά δέκα και πλέον εκατομμύρια ψήφους από το εκλογικό σώμα επειδή εφάρμοσε κάποια πανέξυπνη τακτική εκφασισμού (όσοι γνωρίζουν, μάλιστα, λένε ότι δεν πρόκειται για ιδιαίτερα κοφτερό μυαλό). Είναι τα προβλήματα που οι «κανονικοί» πολιτικοί αφήνουν άλυτα, εκείνα που σπρώχνουν τους ψηφοφόρους στους «μη κανονικούς». Η Λεπέν δεν δρέπει τους καρπούς των ταυτίσεων που καλλιέργησε στο σώμα της κοινωνίας, αλλά περισσότερο επωφελείται από την αδυναμία της Κεντροαριστεράς να αφουγκραστεί αιτήματα που προσκρούουν στις προκαταλήψεις, στα διαχρονικά σφάλματα και στη δειλία της. Ως προς αυτό, λέγεται ότι η Ελλάδα και η Γαλλία μοιάζουν: οι πολίτες κακομαθαίνουν εύκολα – το ίδιο και οι πολιτικοί. Και στις δύο χώρες, το στάτους κβο ορίζουν οι μακροχρόνιες παθογένειες, τα ταμπού και η τέχνη της διαμαρτυρίας.
Το μετά
Οι συνεργασίες των κομμάτων υπό τη σκέπη ευρύτερων σχηματισμών θα μπορούσαν να είναι το μέλλον. Από τη μία, δίνοντας στους «αντισυστημικούς» πολιτικούς την ευκαιρία να μάθουν ότι η αληθινή πολιτική χαράσσεται στην πράξη και όχι στα ευχολόγια και, από την άλλη, ταρακουνώντας δημιουργικά τους παραδομένους στη βολική στασιμότητα, «συστημικούς».
Για τους πολίτες δε, η ύπαρξη κυβερνητικών αντίβαρων είναι πρακτικώς συμφέρουσα: με αυτόν τον τρόπο, κανένας πολιτικός δεν έχει την πολυτέλεια να εφησυχάζει ή να βγάζει την ουρά του απ’ έξω. Οσο, όμως, ο λόγος της συνεργασίας είναι η έκτακτη συνθήκη και η αποτροπή του απώτερου κακού, η συνεργασία δεν μπορεί παρά να λογίζεται ως υποκατάστατο κυβερνητικής πρότασης. «Οτιδήποτε για να φύγει ο τάδε»· «οτιδήποτε για να μην έρθει ο δείνα». Και μετά;
