Λένε πως η παλαιότερη απεικόνιση του Ιησού βρίσκεται στο Κοπτικό Μουσείο στο Κάιρο. Τι βλέπουμε σε αυτήν; Τον Θεάνθρωπο περιτριγυρισμένο από τους μαθητές του. Για την ακρίβεια, κάποιος τον αγγίζει. Προφανώς και είναι ο Θωμάς, που «θέτει τον δάκτυλον εις τον τύπον των ήλων».
Η ιστορικός Τζο Χέντγουικ Τίουισε, στο βιβλίο της «Fake History. 100+1 μύθοι της ιστορίας υπό… κατάρριψη» (μτφρ.: Κωνσταντίνα Γεωργούλια, εκδ. Μίνωας), μας πληροφορεί ότι ο ισχυρισμός πως αυτή είναι η αρχαιότερη απεικόνιση του Ιησού «ήταν πολύ δημοφιλής στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Κοινοποιήθηκε ακόμα και στο Twitter από τον ράπερ, ηθοποιό και παραγωγό ταινιών Ice Cube». Στην εν λόγω ανάρτηση «έκαναν like πάνω από 170.000 άτομα και είχε περίπου 46.000 κοινοποιήσεις».
Η Τίουισε αποδύθηκε στη γνωστή έρευνά της, ξεκινώντας από μερικά βασικά επιχειρήματα γιατί αυτή ΔΕΝ είναι η παλαιότερη εικόνα του Χριστού. Π.χ., αναφορές στην εικόνα απουσιάζουν σχεδόν απ’ όλα τα ιστορικά βιβλία και από κάθε σχετικό ντοκιμαντέρ· το Βατικανό ουδέποτε ενδιαφέρθηκε γι’ αυτήν. Τέλος, αν ήταν όντως η παλαιότερη εικόνα του Χριστού, θα προστατευόταν με δρακόντεια μέτρα ασφαλείας, πράγμα που δεν ισχύει.
Η Τίουισε θίγει μια ευαίσθητη παράμετρο: στην εικόνα, ο Χριστός παρουσιάζεται μελαψός. Δεν έχει, δηλαδή, καμία σχέση με τον γαλανομάτη Ιησού των κινηματογραφικών Παθών. Μήπως αυτό ενόχλησε το κατεστημένο αφήγημα και έτσι «θάφτηκε» ο πίνακας;
Θα μπορούσε. Η πρακτική έρευνα της συγγραφέως ωστόσο (που ξεκίνησε από ένα απλό μήνυμα μέσω Facebook στο Κοπτικό Μουσείο στην Αίγυπτο) αποδόμησε την όποια πιθανότητα μιας τέτοιας παλαιότητας της εικόνας. Η συγγραφέας ανέτρεξε σε ερευνητές και ειδικούς πάνω στην κοπτική τέχνη, αλλά η μεγάλη αποκάλυψη ήρθε όταν το μουσείο την ενημέρωσε «πότε φιλοτεχνήθηκε η εικόνα: τον 18ο αιώνα, χίλια επτακόσια χρόνια αφότου έζησε ο Ιησούς».
Δεν είναι και τόσο ενδιαφέρουσα αυτή η ιστορία. Το ενδιαφέρον βρίσκεται αλλού: συνειδητοποιεί κανείς πως δεν υπάρχει μια καταγεγραμμένη περιγραφή της μορφής του Ιησού. Πολλοί τον συναντούν, κανένας δεν τον περιγράφει. Υπάρχει μία περιγραφή στο Βιβλίο της Αποκάλυψης, όμως, «δεν έχει να κάνει με τη γήινη εμφάνισή του, αλλά με το πώς φαινόταν σε ένα όραμα».
Ενδιαφέρον επίσης παρουσιάζει το γεγονός ότι ο αναστημένος Ιησούς δεν είναι αναγνωρίσιμος πλέον από τους ανθρώπους που τον γνώρισαν πολύ καλά. Εδώ μπαίνουμε σε θεολογικά μονοπάτια, με έννοιες της θέωσης. Δεν είναι μια αυστηρά ρεαλιστική ιστορία: είναι όντως «κάποιος άλλος» ο Ιησούς μετά την Ανάσταση – δεν θα μπορούσε να γίνει αλλιώς.
Η εικόνα στο Κοπτικό Μουσείο φανερώνει μιαν άλλη αλήθεια: ο Ιησούς λογικό ήταν να είναι σκουρόχρωμος, όπως οι Σημίτες της εποχής του. Ηθικό δίδαγμα, χιλιοειπωμένο όμως: ας μην καταπίνουμε αμάσητο οτιδήποτε διαβάζουμε στο Διαδίκτυο και στα κοινωνικά δίκτυα. Το συγκεκριμένο βιβλίο είναι ένας καλός οδηγός σε αυτό.
