Φοβόμασταν, όπως στο «Αστερίξ», ότι θα μας πέσει ο ουρανός στο κεφάλι. Ο φόβος, ευτυχώς, δεν επαληθεύτηκε, και το βράδυ της Κυριακής ένα μεγάλο «ουφ…» ακούστηκε πάνω από τη Γαλατία. Στη νεανική αργκό, το ouf διαβάζεται και ανάποδα: fou, δηλαδή τρελό, σούπερ, καταπληκτικό! Κάτι σαν αυτό που αισθανόταν όποιος έβλεπε τα πρώτα exit polls να δείχνουν το Νέο Λαϊκό Μέτωπο πρώτο σε έδρες, το μακρονικό Ensemble δεύτερο και την παράταξη της Λεπέν και του Μπαρντελά στην τρίτη θέση. Επιτρέπεται, λοιπόν, να κάνουμε μια παύση και να το γιορτάσουμε για λίγο, με ένα μεγάλο τραπέζι γύρω από τη φωτιά και τον Κακοφωνίξ δεμένο πισθάγκωνα στην άκρη.
Οσο κρατάει, όμως, η επίδραση του μαγικού φίλτρου, και καθώς αρχίζει η σύνθετη διαπραγμάτευση για τον σχηματισμό κυβέρνησης, ας σκεφτούμε τι αξίζει να συγκρατήσουμε από αυτές τις εκλογές.
Ενα σημείο είναι η εξάντληση της προωθητικής ισχύος του μακρονισμού. Ο Εμανουέλ Μακρόν θα μπορούσε να έχει ανανεώσει τη γαλλική πολιτική· ήταν μια πιθανότητα, που ωστόσο δεν επιβεβαιώθηκε. Η εκ των υστέρων, και μάλλον ελληνικής κοπής, ερμηνεία ότι ο ίδιος έσωσε το παιχνίδι με μια κίνηση που τον καθιστά ξανά ρυθμιστή της κατάστασης δεν μπορεί να σταθεί. Για τους περισσότερους διεθνείς αναλυτές, η προκήρυξη εκλογών μετά την ήττα στις ευρωεκλογές ήταν μια απέλπιδα επιλογή υψηλού ρίσκου, που λίγο έλειψε να παραδώσει τη Γαλλία στον λεπενισμό όπως ο Ντέιβιντ Κάμερον και οι Συντηρητικοί άνοιξαν τον ασκό του Brexit. Ενας απομονωμένος και νάρκισσος πρόεδρος, που δυσκολεύεται να κατανοήσει ότι (και γιατί) είναι εξαιρετικά αντιδημοφιλής στον λαό του.
Η προσπάθειά του να συγκροτήσει έναν ισχυρό πολιτικό κεντρισμό στη Γαλλία και στην Ευρώπη απέτυχε. Τι ειρωνεία: η αμετροεπής διακήρυξη ότι θα σαρώσει τις «ξεπερασμένες» έννοιες Αριστερά και Δεξιά ήταν ακριβώς αυτό που ηττήθηκε – από μια απειλητική Ακροδεξιά και από μια πληθυντική Αριστερά. Το μακρονικό στυλ διακυβέρνησης μπορεί να οριοθετηθεί από δύο προσωνύμια. Το ένα το επέλεξε ο ίδιος: «Président jupitérien», η πεφωτισμένη προεδρική φιγούρα του Διός, που κυβερνά τη Γαλλία εν πνεύματι τεχνοκρατικού αυταρχισμού του τύπου «εάν δεν συμφωνείς μαζί μας, είσαι ανορθολογικός». Το άλλο τού αποδόθηκε: Ο «πρόεδρος των πλουσίων», που έκανε πολιτική για τους προνομιούχους και τους προστατευμένους – διόλου τυχαία, ο σκληρός πυρήνας των ψηφοφόρων του είναι τα ανώτερα εισοδηματικά στρώματα και οι συνταξιούχοι. Εγκατέλειψε τους outsiders στον λεπενισμό και προσχώρησε στην ατζέντα του, με αποκορύφωμα τον νέο μεταναστευτικό νόμο, που εύλογα θεωρήθηκε νίκη της Ακροδεξιάς, αφού ενσωμάτωνε την αρχή της «εθνικής προτίμησης» του πατρός Λεπέν (βλ. και το διεισδυτικό άρθρο του Jan-Werner Mueller, «Why Macronism Failed», στο Project Syndicate).
Λίγες μόνον ημέρες μετά τη νίκη των Εργατικών στη Βρετανία, η προοδευτική Ευρώπη είχε έναν δεύτερο λόγο να πάρει ανάσα.
Από την άλλη, λίγες μόνον ημέρες μετά τη νίκη των Εργατικών στη Βρετανία, η προοδευτική Ευρώπη είχε έναν δεύτερο λόγο να πάρει ανάσα. Η πληθυντική Αριστερά της Γαλλίας συσπειρώθηκε αντιλαμβανόμενη το αίσθημα του επιτακτικού και συγκλίνοντας στα βασικά ενός πολύ καλού μάλιστα κοινού προγράμματος. Και αυτό είχε διπλή σημασία. Αφενός, γιατί αγνόησε έμπρακτα το επικίνδυνο επιχείρημα ότι εάν η Λεπέν αναλάβει την εξουσία θα «ξεσκεπαστεί»· τίποτα τέτοιο δεν θα συμβεί, η γαλλική κοινωνία απλώς θα συνεχίσει να διαβρώνεται από ένα ρατσιστικό καθεστώς που θα έχει εγκατασταθεί στην καρδιά της Ευρώπης, και που ήδη έχει εκδηλώσει τις διαθέσεις του, όπως λ.χ. μόνον οι «καθαροί» Γάλλοι πολίτες να έχουν πρόσβαση σε δημόσια αξιώματα. Αφετέρου, επειδή έδειξε ότι μπορεί να υπάρξει μια πολιτική δύναμη ικανή να επικοινωνήσει με τη λαϊκή δυσφορία (με την οποία, από την εποχή των «Κίτρινων Γιλέκων», η «μακρονία» αδυνατούσε να συνομιλήσει) και αποφασισμένη να διεκδικήσει ξανά την ψήφο των πληβειακών στρωμάτων από την απλουστευτική και μισαλλόδοξη σαγήνη της Ακροδεξιάς.
Και μια τελευταία παρατήρηση, που δεν πρέπει να απωθήσουμε. Η Λεπέν, παρ’ όλα αυτά, κέρδισε τη «λαϊκή ψήφο»: 33,5% στον α΄ γύρο έναντι 18,7% το 2022 (ο β΄ γύρος δεν είναι συγκρίσιμος, λόγω συμμαχιών). Ο λεπενισμός ριζώνει σε εθνικό επίπεδο, στα πιο ευάλωτα κοινωνικά περιβάλλοντα, στους νεότερους. Αυτή τη φορά, αυτό που έσωσε την παρτίδα ήταν το Νέο Λαϊκό Μέτωπο και η συνεπέστατα δημοκρατική στάση απόσυρσης όλων των υποψηφίων σε όλες τις περιφέρειες όπου δεν είχε τη δεύτερη θέση – συνέπεια που δεν διαπιστώθηκε στο στρατόπεδο του μακρονικού Κέντρου.
Ωστόσο, η Εθνική Συσπείρωση της Λεπέν μόλις πρόσφατα πέτυχε να έχει τη μεγαλύτερη ομάδα στο Ευρωκοινοβούλιο, με 30 βουλευτές. Είναι ανοιχτό το σενάριο σύμπηξης μιας ενιαίας ευρωομάδας με τον Ορμπαν, τον Βίλντερς, το αυστριακό FPÖ και άλλες αντιδημοκρατικές δυνάμεις, ενώ την ίδια στιγμή ακροδεξιά κόμματα συμμετέχουν στην κυβέρνηση σε μια σειρά χώρες της Ευρώπης και η Τζόρτζια Μελόνι του μεταφασιστικού Fratelli d’ Italia αναδεικνύεται σε κεντρική παίκτρια, με την οποία φλερτάρουν μάλιστα ορισμένοι. Δεν υπάρχει όμως περιθώριο για εφησυχασμό ή για σενάρια «τιθάσευσης του θηρίου». Αν συνεχίσει να κερδίζει την καρδιά και το μυαλό των ανθρώπων, και δη των πολλών, ο ουρανός θα πέσει όντως στο κεφάλι μας.
Ο κ. Γιάννης Μπαλαμπανίδης είναι πολιτικός αναλυτής, συγγραφέας.
