«Αι δύο μεγάλαι πολιτικαί παρατάξεις αίτινες προέκυψαν από τον Διχασμόν του 1915 ετερμάτισαν από μακρού χρόνου την αποστολήν των». Αυτή η διαπίστωση βρίσκεται στο ιδρυτικό κείμενο της Εθνικής Ριζοσπαστικής Ενώσεως στις 4 Ιανουαρίου 1956. Και δεν διαπιστώνει απλώς μια ήδη διαμορφωμένη κατάσταση από το 1944, όταν το μεγαλύτερο κομμάτι του Κόμματος των Φιλελευθέρων συνεργάστηκε με το Λαϊκό Κόμμα για την αντιμετώπιση του κοινού εχθρού. Αλλά με πολιτική διεύρυνσης και ανανέωσης του αστικού στρατοπέδου, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ενέταξε στην ΕΡΕ, αμέσως, στελέχη που προέρχονταν από τον βενιζελογενή – φιλελεύθερο χώρο, όπως οι Ευάγγελος Αβέρωφ, Κωνσταντίνος Τσάτσος, Γρηγόρης Κασιμάτης, Δημήτρης (Τάκος) Μακρής. Στους δύο πρώτους εμπιστεύτηκε ήδη από το 1956 τα δύο πλέον κρίσιμα υπουργεία, ενώ το Κυπριακό φλόγιζε τις συνειδήσεις σε Ελλάδα και Κύπρο, το Εξωτερικών και το Προεδρίας, αντίστοιχα. Σε μεταγενέστερες κυβερνήσεις της ΕΡΕ αξιοποιήθηκαν και οι Γρηγόρης Κασιμάτης και Τάκος Μακρής, σε επίσης σημαντικά υπουργεία.
Μάλιστα ο Ευ. Αβέρωφ δεν δίστασε να μεταφέρει τη λογική Καραμανλή και μέσα στο υπουργείο του. Εδωσε σημαντικές θέσεις σε διπλωμάτες του βενιζελικού χώρου, με μοναδικό κριτήριο την επαγγελματική τους επάρκεια. Ο Γεώργιος Μελάς, ο Σκέφερις, ο Ξανθόπουλος-Παλαμάς, είχαν καταβολές στη βενιζελική παράταξη. Οπως εύστοχα γράφει στο βιβλίο του ο Ευάνθης Χατζηβασιλείου που αναφέρεται στη γνωστή διάσταση απόψεων του Γιώργου Σεφεριάδη με τον πολιτικό του προϊστάμενο, αλλά και φίλο του Ευ. Αβέρωφ, «Το συνεκτικό στοιχείο αυτής της ομάδας δεν ήταν η πολιτική καταγωγή ή η πολιτική ιδεολογία των μελών της… το κοινό στοιχείο που τους συνένωνε ήταν το ότι ήρθαν στο προσκήνιο το 1956-1959, ως μέτοχοι μιας κοινής σχολής σκέψης για τη θέση της Ελλάδας στον κόσμο: ως εκπρόσωποι ρεαλιστικών αντιλήψεων για το Κυπριακό και κυρίως της θέσης ότι η Ελλάδα… δεν θα έπρεπε σε καμία περίπτωση να προκαλεί τη μεγιστοποίηση του αριθμού των αντιπάλων της…»*.
Ας πάμε τώρα στο 2012. Οι ηγέτες των δύο μεγάλων παρατάξεων έκριναν πως επιβάλλεται η συνεργασία τους, πάνω από τις ιστορικές διαφορές τους, για να σωθεί η Ελλάδα. Η κυβέρνηση Σαμαρά – Βενιζέλου αποδείχθηκε πως ήταν de facto μια κυβέρνηση ειδικού σκοπού, όμως, πέραν όλων των άλλων, συνέβαλε στο να πέσουν οι διαχωριστικές γραμμές που υπήρχαν μεταξύ Νέας Δημοκρατίας και ΠΑΣΟΚ. Αυτό που προείχε ήταν η στρατηγικής μορφής συναντίληψη για το μέλλον της πατρίδας μας. Επάνω σε αυτή τη συναντίληψη οικοδομήθηκε στη συνέχεια το κίνημα του «Μένουμε Ευρώπη» και το αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο.
Σήμερα, η Νέα Δημοκρατία εκφράζει αυτήν ακριβώς την κοινή πορεία με πρόσωπα και ομάδες που βρίσκονται στον κεντρώο – μεταρρυθμιστικό χώρο.
Σήμερα, η διευρυμένη Νέα Δημοκρατία εκφράζει αυτήν ακριβώς την κοινή πορεία με πρόσωπα και ομάδες που βρίσκονται στον κεντρώο – μεταρρυθμιστικό χώρο. Στους κόλπους της έχουν αρθεί ιστορικές διαφορές προηγούμενων δεκαετιών, όπως ακριβώς συνέβη το 1956 και το 1974 με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή.
* Ευάνθης Χατζηβασιλείου, «Ο διάλογος Γιώργου Σεφέρη – Ευάγγελου Αβέρωφ», εκδ. Πατάκη, 2019, σελ. 237.
