Η ανάγνωση της πολιτικής σκηνής μιας χώρας συνήθως βασίζεται στη σχέση μεταξύ Αριστεράς, Δεξιάς και Κέντρου. Τα τελευταία χρόνια συνηθίσαμε να συζητάμε τις απειλές που δέχεται το πολύπαθο Κέντρο, να ανησυχούμε μήπως το Κέντρο δεν θα αντέξει, να παρατηρούμε την άνοδο των άκρων κ.ά. Ομως, τι γίνεται όταν ο άξονας δεν είναι μόνο ένας και οριζόντιος –Δεξιά – Αριστερά–, αλλά υπάρχει και ο κάθετος, όπου στη μια μεριά είναι η πραγματικότητα, στην άλλη ο μύθος, το ψέμα και η φαντασία; Η πολιτική και η κοινωνία λειτουργούν μέσα σε ένα νέο, αχαρτογράφητο περιβάλλον, του οποίου οι επικίνδυνες συνέπειες ήδη επηρεάζουν τις τύχες των ανθρώπων. Η τελευταία εβδομάδα έδειξε πόσο δύσκολο είναι πλέον να υπάρξει έστω η ελάχιστη συνεννόηση μεταξύ πολιτικών αντιπάλων για το τι είναι αληθινό και σημαντικό.
Η απόπειρα δολοφονίας του Ντόναλντ Τραμπ σε προεκλογική συγκέντρωση στις 13 Ιουλίου είναι μια στιγμή όπου ένα πραγματικό, σοβαρότατο γεγονός δικαιώνει τη συνωμοσιολογία και τα ψέματα πολλών χρόνων. Ετσι, η πραγματικότητα ερμηνεύεται σε μια στρεβλή βάση· σαν να άλλαξε θέση στον άξονα. Δηλαδή, η σφαίρα που έξυσε το αυτί του Τραμπ προσέδωσε το κύρος και τη νομιμοποίηση ενός πολεμιστή σε άνθρωπο που δεν διέθετε τέτοιες περγαμηνές. Επιπλέον, η «εκ θαύματος» σωτηρία του Τραμπ οδηγεί στη «θεοποίηση» και «δικαίωσή» του στα μάτια των οπαδών του. Οι δίκες και καταδίκες του απορρίπτονται ως συνωμοσία μοχθηρών αντιπάλων. Για τους φίλους του, οι πράξεις, οι θεσμοί, η εμπειρία των θυμάτων αξιολογούνται με μοναδικό κριτήριο αυτά που θέλουν να πιστεύουν. Παρότι οι ομιλίες του τέως προέδρου, τα μηνύματά του στα κοινωνικά δίκτυα, τα «μανιφέστα» των πολιτικών συμμάχων του αποκαλύπτουν μια καλά σχεδιασμένη επίθεση σε θεσμούς, δικαιώματα και ελευθερίες εάν αυτός επανέλθει στην εξουσία, το πρόγραμμα αυτό δεν αποτελεί το πεδίο της πολιτικής αντιπαράθεσης: οι οπαδοί του δεν ενδιαφέρονται για την ουσία αλλά για την επικράτηση του ηγέτη, σαν να ζούμε σε εποχή πριν από την πολιτική.
Εκεί θα δούμε εάν θα μπορούν να λειτουργούν οι θεσμοί ή εάν είναι αναπόφευκτη η βύθιση σε έναν κόσμο όπου δεν θα γνωρίζουμε τι είναι πραγματικό και τι όχι.
Η ειρωνεία είναι ότι δεν βρισκόμαστε στα χρόνια που οι πηγές ενημέρωσης ήταν λίγες και εξαρτημένες από την εξουσία. Ομως, η πληθώρα πληροφοριών, απόψεων και ψεμάτων μέσω Διαδικτύου και κοινωνικών δικτύων οδηγεί σε μια άλλη «τύφλωση» – επιτρέπει στους πολίτες να επιλέγουν τις παραμέτρους του κόσμου στον οποίο θέλουν να ζουν. Μπορούν να έχουν την ευρύτερη δυνατή ενημέρωση, ή απλώς να επιβεβαιώνουν, με ολοένα μεγαλύτερο φανατισμό, αυτά που ήδη επέλεξαν να πιστεύουν. Ετσι, πολλοί (από διάφορους πολιτικούς χώρους) παγιδεύονται σε μια βολική, δική τους «πραγματικότητα». Είναι σαν να είναι οπαδοί μιας ομάδας που δεν παίζει με πραγματικό αντίπαλο για πραγματικό αποτέλεσμα αλλά μέσα σε έναν δικό τους κόσμο, όπου η νίκη είναι το μόνο αποτέλεσμα που δέχονται και η ήττα προϊόν φαυλότητας των αντιπάλων ή σφάλματος του συστήματος. Βλέποντας πως δισεκατομμυριούχοι ιδιοκτήτες τεχνολογικών κολοσσών, όπως ο Ελον Μασκ, στηρίζουν τον Τραμπ, καταλαβαίνουμε πόσο εύκολα άνθρωποι μπορούν να παγιδευτούν μέσα σε έναν πλασματικό κόσμο όπου οι πράξεις τους έχουν πραγματικό αποτέλεσμα – όπως η απώλεια και δικών τους ελευθεριών, όχι μόνο των αντιπάλων.
Η τεχνητή νοημοσύνη και η εξάπλωση ψεύτικων ειδήσεων και εικόνων οδηγούν σε έναν κόσμο όπου θα έχουμε ακόμη λιγότερη εμπιστοσύνη σε μια κοινώς αποδεκτή αλήθεια. Το δράμα των ΗΠΑ, όπου συγκρούονται δύο διαφορετικές αντιλήψεις για την πολιτική και την εξουσία, μας αφορά όλους. Εκεί θα δούμε εάν θα μπορούν να λειτουργούν οι θεσμοί ή εάν είναι αναπόφευκτη η βύθιση σε έναν κόσμο όπου δεν θα γνωρίζουμε τι είναι πραγματικό και τι όχι.
