Η Δέσποινα Βανδή ακύρωσε εμφάνισή της στον Τσεσμέ της Σμύρνης επειδή στη σκηνή είχαν αναρτηθεί η τουρκική σημαία και αφίσα του Κεμάλ Ατατούρκ.
Τη συναυλία διοργάνωνε το Τουρκικό Ιδρυμα Παιδείας (TEV). Η Ελληνίδα τραγουδίστρια δήλωσε πως «μονομερώς αποφάσισε το TEV να αλλάξει τον χαρακτήρα της εκδήλωσης ως συναυλία και του έδωσε πολιτικό χαρακτήρα, ενώ δεν είχαμε συμφωνήσει σε κάτι τέτοιο».
Στη σκηνή ανέβηκε η δήμαρχος της Σμύρνης, Λαλ Ντενιζλί, η οποία αποδοκίμασε την επιλογή της Ελληνίδας ερμηνεύτριας, προσθέτοντας πως «ελπίζω ότι δεν θα προσπαθήσει ποτέ ξανά να κατεβάσει τη σημαία της Τουρκίας που έχει βαφτεί με αίμα»». Στη συνέχεια, νεανική χορωδία ανέβηκε στη σκηνή και τραγούδησε μαζί με το ακροατήριο το «Εμβατήριο της Σμύρνης», ύμνο που εξυμνεί την είσοδο του Κεμάλ στη Σμύρνη το 1922.
Να θυμίσουμε εδώ ότι η κ. Βανδή έχει δείξει και στο παρελθόν ότι τις ιδεολογικές ευαισθησίες της τις προστατεύει: το 2013, ήταν προγραμματισμένες οι εμφανίσεις της στο ίδιο κέντρο με το Νότη Σφακιανάκη. Οταν έγιναν γνωστές οι δηλώσεις του τελευταίου υπέρ της Χρυσής Αυγής, η κ. Βανδή ακύρωσε αμέσως τη συνεργασία της μαζί του.
Αραγε θα δεχόταν ένας Βέλγος ή μια Ισπανίδα τραγουδίστρια να εμφανιστούν σε μια μουσική σκηνή στην Τουρκία με αφίσα του Κεμάλ πίσω τους και την τουρκική σημαία; Μάλλον ναι. Δεν τους δένει τίποτε απολύτως ούτε με το τουρκικό εθνόσημο ούτε και με τη μορφή του Ατατούρκ. Μια Ελληνίδα καλλιτέχνις, όμως, μπορεί;
Η μορφή του Κεμάλ είναι, για τους Ελληνες, άρρηκτα συνδεδεμένη με τη Μικρασιατική Καταστροφή, τη σφαγή και την πυρκαγιά της Σμύρνης. Ο τουρκικός ισχυρισμός ότι «Ελληνες έκαψαν τη Σμύρνη» (θεωρία που έως σήμερα βρίσκει απήχηση στη γείτονα χώρα) εδράζεται στις καταστροφές, στο πλιάτσικο και στις φωτιές που σκόρπισε η διαλυμένη Ελληνική Στρατιά υποχωρώντας τον Αύγουστο του 1922. Τουρκικά χωριά, οικισμοί, πόλεις όπως το Ουσάκ και η Φιλαδέλφεια υπέφεραν πολύ από τους Ελληνες στρατιώτες, γεγονός που επιβεβαιώνουν και Ελληνες αξιωματικοί της εποχής όπως οι Κλεάνθης Μπουλαλάς και Γεώργιος Σπυρίδωνος.
Υπάρχει ένα κακοφορμισμένο παρελθόν πάνω στο οποίο σκοντάφτουν, συχνά από το πουθενά, Ελληνες και Τούρκοι.
Ωστόσο, αυτό ήταν το πρόσχημα για τους κεμαλικούς. Ο τόνος που δόθηκε από τον ίδιο τον Κεμάλ ήταν να μη μείνει ούτε ένας από τους «άπιστους» στη Σμύρνη.
Πολλοί πρόσφυγες τότε έφυγαν με τα κλειδιά τους. Κάποιοι πίστεψαν ότι θα επέστρεφαν, όπως είχε συμβεί, σε άλλα μέρη της Τουρκίας, στους πρώτους διωγμούς του 1914.
Αυτή τη φορά, όμως, δεν θα υπήρχε επιστροφή. Η φωτιά μπήκε (σύμφωνα και με μαρτυρίες ξένων, όχι Ελλήνων) στη Σμύρνη τόσο μεθοδικά από τον τακτικό τουρκικό στρατό και από τους άτακτους, ώστε Ελληνες και Αρμένιοι, αν ποτέ θελήσουν να γυρίσουν, να βρούνε μονάχα στάχτες.
Ηταν μέρος μιας συγκεκριμένης πολιτικής εθνοκάθαρσης· ήταν επίσης το ξέσπασμα ενός στρατού για την κατοχή των εδαφών του από τους Ελληνες, οι οποίοι, θυμίζουμε, πλησίασαν επικίνδυνα την Αγκυρα το καλοκαίρι του 1921.
Από την άλλη, είναι γνωστό πως στη γείτονα χώρα η σημαία και η φιγούρα του Κεμάλ βρίσκονται κυριολεκτικά παντού. Δεν είναι πολιτικό ζήτημα· είναι ζήτημα κουλτούρας, νοοτροπίας. Στην Ελλάδα, δεν χρειάζεται η ανάρτηση της σημαίας σε μια συναυλία. Είναι άσχετη με το γεγονός· δεν είναι εκδήλωση των Ενόπλων Δυνάμεων. Στην Τουρκία είναι αλλιώς: παρά το ερντογανικό και ισλαμιστικό σάρωμα των τελευταίων χρόνων, Κεμάλ και σημαία συμβολίζουν πάντοτε μια νεκρανάσταση: η Τουρκία ήταν κυριολεκτικά διαλυμένη το 1919. Στην Καλλίπολη, αρχικά, στον Σαγγάριο και στη Σμύρνη, στη συνέχεια, έδειξε να αναγεννιέται. Και η αναγέννησή της βρίσκεται σε αντιδιαστολή με μια βαριά εθνική καταστροφή για την Ελλάδα.
Υπάρχει, με άλλα λόγια, ένα κακοφορμισμένο παρελθόν πάνω στο οποίο σκοντάφτουν, συχνά από το πουθενά, Ελληνες και Τούρκοι. Πώς μια απλή συναυλία Ελληνίδας τραγουδίστριας στην Τουρκία, ένα μουσικό γεγονός δηλαδή και η ακύρωσή του, αποκτά πολιτική διάσταση σε άμεση διασύνδεση με τη ματωμένη Ιστορία που συνδέει Ελληνες και Τούρκους.
Οχι, δεν θα μπορούσε η κ. Βανδή να χορεύει και τραγουδάει με φόντο την αφίσα του Κεμάλ. Ακόμα και να ήθελε…
