Οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών (ΟΚΠ) είναι η ελεύθερη έκφραση της θέλησης των ανθρώπων να επιδιώκουν ομαδικά και ειρηνικά κοινούς σκοπούς. Το πλήθος και η ευρωστία τους αποτελούν δείγμα υγείας για τις δημοκρατίες. Εχουν διάφορες νομικές μορφές και η Πολιτεία τις εντάσσει στην κατηγορία των «μη κερδοσκοπικών οργανισμών» (ΜΚΟ). Μια πρόσφατη μέτρηση ανεβάζει τον αριθμό τους σε 6.200, οι πιο πολλές μικρές τοπικές πρωτοβουλίες, αλλά αρκετές με πανελλήνια εμβέλεια. Ανάμεσά τους συγκαταλέγονται ιδρύματα που ασχολούνται με την υγεία, μέριμνα, τον πολιτισμό, την έρευνα και που συχνά καλύπτουν κενά του κρατικού μηχανισμού. Αναφέρω ενδεικτικά το Μουσείο Μπενάκη, το Ιδρυμα Λίλιαν Βουδούρη, την Εταιρεία Προστασίας Σπαστικών, το ΙΟΒΕ και πλήθος άλλες οργανώσεις που συντηρούν γηροκομεία, στέγες περίθαλψης, κ.λπ.
Οι δαπάνες λειτουργίας των ΟΚΠ είναι πάντα σταθερές και ανελαστικές, κυρίως μισθοδοσία. Αντίθετα, η ροή των εσόδων τους, που συνήθως προέρχονται από κάποιο αρχικό κληροδότημα, ή άλλη προικοδότηση και από δωρεές σε χρήμα ή ακίνητα, δεν μπορεί να προγραμματιστεί. Για να αντιμετωπίσουν αυτήν την αναντιστοιχία, οι ΟΚΠ, παντού στον κόσμο, επιδιώκουν να δημιουργούν ένα μόνιμο κεφάλαιο από τα έσοδα της διαχείρισης του οποίου να εξισορροπούν τα οικονομικά τους και να εξασφαλίζουν τη μακροβιότητά τους. Σε όλον τον πολιτισμένο κόσμο η νομοθεσία δίνει κίνητρα για τη δημιουργία τέτοιων κουμπαράδων (trusts), μεριμνώντας συγχρόνως για τη συνετή διαχείρισή τους. Εμείς κάνουμε το αντίθετο. Με τον Ν. 4172/13 άρθρο 45(γ) η Ελλάδα φορολογεί τιμωρητικά τα έσοδα από τη διαχείριση της περιουσίας των ΜΚΟ, τώρα με 22%, όσο και των κερδοσκοπικών επιχειρήσεων. Οι ιδιώτες πληρώνουν 15%. Προφανώς το μέτρο στοχεύει σε ΜΚΟ μαϊμούδες αλλά πλήττει την πολύ μεγάλη πλειοψηφία που δεν είναι. Μια οριζόντια, άδικη, αντικοινωνική και πιθανώς αντισυνταγματική διάταξη, ομολογία της ανικανότητας του κράτους να εφαρμόσει την αυστηρή ήδη υπάρχουσα νομοθεσία που διέπει τον έλεγχο των ΜΚΟ, ώστε να τιμωρεί τους παραβάτες. Είναι και κουτό το μέτρο γιατί το κράτος μαζεύει ψίχουλα ενώ αν άφηνε να αναπτυχθούν κοινωφελή trusts θα υπήρχαν πολλαπλά οφέλη στην οικονομία. Πολλοί μεγάλοι ΟΚΠ τώρα κρατούν τα λεφτά και την έδρα τους στο εξωτερικό.
Αρκετές ΜΚΟ έχουν προσφύγει δικαστικά κατά της διάταξης, ώς πρόσφατα ανεπιτυχώς. Τώρα φάνηκε κάποια ελπίδα. Το Β΄ Τμήμα του Συμβουλίου της Επικρατείας δίκασε προσφυγή ΜΚΟ και την δικαίωσε ομόφωνα (Απόφαση 169/24). Λόγω της σοβαρότητας της υπόθεσης πηγαίνει τον Οκτώβριο στην πλήρη σύνθεση του Β΄ Τμήματος. Η τελική απόφαση αφορά εκατοντάδες ΜΚΟ με χιλιάδες μέλη και ωφελούμενες από αυτές και πολλούς εν δυνάμει δωρητές. Θα μπορούσε να λυθεί το θέμα βέβαια απλούστερα με μια νομοθετική ρύθμιση που να ξεκαθαρίζει ότι οι ΜΚΟ που τηρούν τον νόμο δεν επιτρέπεται να βαπτίζονται κερδοσκοπικές επιχειρήσεις επειδή αυτό βολεύει τη γραφειοκρατία.
