Πενήντα χρόνια τώρα, ένα μέρος του πολιτικού συστήματος –πολιτικοί και διαμορφωτές της κοινής γνώμης– αναμασούν την άποψη πως το δημοκρατικό πολίτευμα δεν έχει στεγανά. Πως τα πάντα θα πρέπει να γίνονται υπό το φως της δημοσιότητας και όχι πίσω από κάθε λογής παρασκήνια. Συνήθως αυτή την αντίληψη την είχαν και την έχουν άτομα που ανήκουν στον αυτοαποκαλούμενο «προοδευτικό» χώρο. Αντιλαμβάνεται ο αναγνώστης αυτής της στήλης πως πρόκειται για μια παράνοια. Δεν νοείται δημόσια διπλωματία και ούτε νοείται η δράση των μυστικών υπηρεσιών να τίθεται υπό δημόσια διαβούλευση. Η δράση των μυστικών υπηρεσιών είναι εξ ορισμού μυστική –ειδάλλως δεν θα τις αποκαλούσαν μυστικές υπηρεσίες–, το ίδιο και η διπλωματία. Στις ευνομούμενες χώρες υπάρχει μόνον η λογοδοσία, δηλαδή η εκ των υστέρων ενημέρωση των αρμόδιων θεσμικών οργάνων, με όλους τους κανόνες διασφάλισης του απορρήτου. Φυσικά στην Ελλάδα, αν κρίνω από τις συνεδριάσεις της κοινοβουλευτικής επιτροπής Εξωτερικών και Αμυνας, το απόρρητο είναι ένα όνειρο απατηλό. Υπάρχει ζωντανή ενημέρωση των δημοσιογράφων από τους μετέχοντες βουλευτές.
Αφορμή γι’ αυτές τις μάλλον τετριμμένες σκέψεις για έναν εχέφρονα πολίτη βρήκα στα σχόλια που γίνονται για την επανέναρξη του διαλόγου για το Κυπριακό. Και πάλι ακούγονται οι φωνές που μιλούν για «διαπραγματεύσεις πίσω από κλειστές πόρτες» ή για «παρασκηνιακές συζητήσεις που κανένας δεν γνωρίζει τι λέγεται». Το αξιοπερίεργο είναι ότι οι διακινητές τέτοιων απόψεων στάθηκαν θετικά στη συμφωνία των Πρεσπών, της οποίας όλες οι συζητήσεις κρατήθηκαν απολύτως μυστικές και από τις δύο πλευρές. Είναι γνωστό πως σχεδόν πάντα οι διαρροές είτε εκ προθέσεως είτε εξ αντικειμένου λειτουργούν υπονομευτικά προς τις διπλωματικές προσπάθειες. Διάβαζα πως ο Ευάγγελος Αβέρωφ την περίοδο που ήταν υπουργός Εξωτερικών επικοινωνούσε με τους στενούς συνεργάτες του μέσω χειρόγραφων σημειωμάτων για να αποκλείσει την παρεμβολή τρίτου προσώπου και για να μη ρισκάρει το απόρρητο της επικοινωνίας.
Στις ευνομούμενες χώρες υπάρχει μόνον η λογοδοσία, δηλαδή η εκ των υστέρων ενημέρωση των αρμόδιων θεσμικών οργάνων, με όλους τους κανόνες διασφάλισης του απορρήτου.
Οσον αφορά την ουσία τυχόν διαπραγματεύσεων για το Κυπριακό, ας κρατάμε μικρό καλάθι, αν και προσωπικά δεν κρατώ καν καλάθι. Οι θέσεις των δύο πλευρών είναι πλέον σημαντικά αποκλίνουσες και φαίνεται ότι το υφιστάμενο καθεστώς βολεύει και τους Ελληνοκυπρίους και τους Τουρκοκυπρίους. Ως εκ τούτου, τα περιθώρια για εκατέρωθεν υποχωρήσεις είναι μηδαμινά. Τότε γιατί συζητούν; Η γνώμη μου είναι ότι κάνουν πως συζητούν και ο ΟΗΕ κάνει πως κινεί την επανέναρξη του διαλόγου. Η κάθε πλευρά παίζει τον προκαθορισμένο ρόλο της. Δηλαδή στο Κραν Μοντανά δεν φτάσαμε κοντά στη λύση; Το τι ειπώθηκε εκεί ελάχιστοι το γνωρίζουν. Και η τουρκική πλευρά τηρεί σιγήν ιχθύος, όπως πάντα. Ποτέ δεν εκδηλώνεται πρώτη. Πάντα άφηνε τους άλλους να ανοίξουν τα χαρτιά τους και αυτή περίμενε να δει την τελική προσφορά.
Σήμερα, 50 χρόνια μετά, τουλάχιστον ας ομονοήσουμε στο τι λέμε και τι κρατάμε μυστικό.
