Υπάρχει μια διάκριση που κάνουν σχεδόν όλοι οι ιστορικοί στον πολιτικό βίο του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Διαχωρίζουν τη μεταδικτατορική πολιτική παρουσία του από την προδικτατορική. Εάν αυτή η διάκριση παρέμενε στο μεθοδολογικό επίπεδο, θα ήταν αποδεκτή και επιβεβλημένη. Στον βαθμό όμως που αποκτά τα χαρακτηριστικά της αξιολογικής κρίσης, τότε εγείρονται πολλά ερωτήματα για την ορθότητά της. Και τούτο διότι στην πρώτη οκταετία ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ήταν υποχρεωμένος να κινηθεί μέσα σε ένα θεσμικό και πολιτικό πλαίσιο που δεν το διαμόρφωσε ο ίδιος. Ηταν δημιούργημα του εμφυλίου πολέμου. Οταν αντιλήφθηκε τα αδιέξοδα στα οποία οδηγούσε και επιδίωξε, μέσω της συνταγματικής αναθεώρησης, να αποδυναμώσει τα Ανάκτορα ενισχύοντας την εκτελεστική εξουσία, εξωθήθηκε σε παραίτηση.
Στον δεύτερο κύκλο της πολιτικής του δραστηριότητας, αυτός ήταν ο απόλυτος διαμορφωτής του θεσμικού πλαισίου και έδωσε σε αυτό όλα τα στοιχεία που είχαν τη βάση τους στις τραυματικές εμπειρίες της πρώτης οκταετίας. Ιδρυσε τη Νέα Δημοκρατία, έδωσε τέλος μέσω του δημοψηφίσματος στο πολιτειακό πρόβλημα και με το Σύνταγμα του 1975 προίκισε τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας με εξουσίες ώστε να εξασφαλιστεί τουλάχιστον ο γεωστρατηγικός προσανατολισμός της Ελλάδας.
Για να δούμε τη συνέχεια και τη συνέπεια της σκέψης του Κωνσταντίνου Καραμανλή παραθέτω ένα μικρό απόσπασμα από το υπόμνημα που έστειλε στις 3 Δεκεμβρίου 1954 στον πρωθυπουργό Αλέξανδρο Παπάγο. Γράφει, μεταξύ άλλων, αναφερόμενος στον Ελληνικό Συναγερμό: «Η προέλευσις και η ιδιοσυγκρασία των προσώπων τα οποία ήσκησαν την οικονομικήν πολιτικήν, αλλά και συγκεκριμένας πολιτικάς πράξεις, τον ετοποθέτησαν απολύτως δεξιά και, δεύτερον, η οικονομική αύτη πολιτική ησκήθη κατά τρόπον ώστε να δημιουργηθεί η εντύπωσις ότι διά αυτής δεν εξυπηρετήθησαν απλώς μεγάλα συμφέροντα αλλά πολλάκις και ύποπτα τοιαύτα».
Από το 1954 είχε διαμορφώσει την πεποίθηση πως ένα μεγάλο κόμμα δεν μπορεί να γέρνει μονόπατα. Στην προκειμένη περίπτωση, ο Συναγερμός έγερνε απολύτως προς τα δεξιά…
Παρατηρούμε ότι από το 1954 είχε διαμορφώσει την πεποίθηση πως ένα μεγάλο κόμμα δεν μπορεί να γέρνει μονόπατα. Στην προκειμένη περίπτωση ο Συναγερμός έγερνε απολύτως προς τα δεξιά. Επιπλέον, ο Συναγερμός ποτέ δεν υπήρξε ένα οργανωμένο κόμμα, αλλά ένα άθροισμα συνιστωσών του αστικού χώρου και μεμονωμένων προσωπικοτήτων, υπό την αδιαμφισβήτητη ηγεσία του Αλ. Παπάγου. Οταν επέστη η ιστορική στιγμή, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής εκτίμησε πως ο Συναγερμός δεν μπορούσε να μετασχηματιστεί σε έναν σύγχρονο κομματικό σχηματισμό. Κι έτσι ίδρυσε την ΕΡΕ, στην οποία αμέσως έδωσε τη φυσιογνωμία που ο ίδιος ήθελε διά της προσχωρήσεως σε αυτή προβεβλημένων στελεχών του βενιζελογενούς χώρου, μερικά εκ των οποίων υπουργοποιήθηκαν αμέσως, άλλα λίγο αργότερα.
Με την ίδια ακριβώς λογική ίδρυσε τον Οκτώβριο του 1974 τη Νέα Δημοκρατία. Αφησε εκτός στελέχη με βεβαρημένο δεξιό παρελθόν, διότι ήθελε να συγκροτήσει μια παράταξη της ευρωπαϊκής Κεντροδεξιάς, με τη δική του μοναδική υπογραφή. Φρόντιζε όμως το ιδεολογικό χαρμάνι να είναι πάντα ισορροπημένο, εξ ου και οι αμφίπλευρες διευρύνσεις.
Αυτή η δομική λογική του αποτελεί πυξίδα προς σύγχρονους «ναυτιλλομένους».
