Με ένα πακέτο καπνού και μια μπίρα κάθε τρεις ημέρες «περνάει» ένας φοιτητής από μια μικρομεσαία οικογένεια που σπουδάζει μακριά από το πατρικό. Αυτό προκύπτει από στοιχεία της ΚΝΕ, που υπολογίζει τα έξοδα για ψυχαγωγία, διασκέδαση των φοιτητών στα 60 ευρώ τον μήνα (στα χρόνια της δημοσιογραφίας έχω επιβεβαιώσει αυτό που άκουγα στη σχολή, ότι δεν πρέπει να αμφισβητούμε τα στοιχεία της ΚΝΕ, έστω κι αν διαφωνούμε με την ιδεολογικοπολιτική της ανάλυση). Στα 900 ευρώ εκτιμάται το συνολικό μηνιαίο κόστος σπουδών εκτός έδρας, με τη στέγαση να έχει τη μερίδα του λέοντος.
Παρότι η κυβέρνηση τα τελευταία χρόνια έχει δρομολογήσει την ανέγερση εστιών, μόνο το 7% των ξενιτεμένων (από το πατρικό) φοιτητών έχει πρόσβαση σε φοιτητικές εστίες. Στην Αττική υπάρχουν τέσσερα πανεπιστημιακά ιδρύματα που δεν διαθέτουν φοιτητική εστία και για να καλύψουν ανάγκες καταφεύγουν στην ενοικίαση δωματίων, τα οποία δεν επαρκούν, διότι τα κονδύλια δεν επαρκούν. Αντίστοιχη είναι η εικόνα στα ΑΕΙ της περιφέρειας. Την ίδια στιγμή, το φοιτητικό στεγαστικό επίδομα είναι περίπου 1.500 ευρώ ετησίως και υπάρχει κυβερνητική δέσμευση για αύξησή του κατά 500 ευρώ.
Οι οικονομικές δυσχέρειες που αντιμετωπίζουν οι φοιτητές –πάνω από το 40% δυσκολεύεται να πληρώσει το ενοίκιο– έχουν φυσικά σοβαρές επιπτώσεις στην πορεία των σπουδών τους και κατ’ επέκταση στο ακαδημαϊκό επίπεδο των ελληνικών πανεπιστημίων. Δεν είναι παράδοξο 18χρονοι που «αναγκάστηκαν» να εισαχθούν σε ΑΕΙ εκτός έδρας –πόσο μάλλον σε σχολές χαμηλής ζήτησης– να ασθμαίνουν στις σπουδές τους, εάν δεν τις εγκαταλείψουν οριστικά. Και συνήθως, ακόμη κι αν υπάρχουν σπουδαίες εξαιρέσεις, την «πληρώνουν» οι μη έχοντες.
Αντιμετωπίζουμε τις συνέπειες της μακρόχρονης –περίπου μιας 25ετίας– πολιτικής να δημιουργούνται άκριτα νέες σχολές ΑΕΙ για να τονωθούν τα εισοδήματα της περιφέρειας (ενοικιαζόμενα, εστίαση κ.λπ.), σε μια περίοδο που τα σύνορα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης έχουν ανοίξει. Δεν εννοώ τα μη κρατικά ΑΕΙ που αναμένεται να λειτουργήσουν στην Ελλάδα, αλλά εστιάζω στην ποιότητα σπουδών, υποδομών, φοιτητικής μέριμνας στα ελληνικά δημόσια ΑΕΙ σε σύγκριση με τις οργανωμένες σπουδές σε ΑΕΙ του εξωτερικού. Πανεπιστήμια με άρτια φοιτητική μέριμνα (στέγη, σίτιση), πρόγραμμα σπουδών στιβαρό με βάση τις διεθνείς επιστημονικές εξελίξεις, μικρά ακροατήρια φοιτητών, αυστηρούς όρους φοίτησης, πτυχία αξιόπιστα για την αγορά εργασίας. Λίγες είναι οι καλές θέσεις των ελληνικών ΑΕΙ στις διεθνείς κατατάξεις και δεν κρύβουν τη μετριότητα των πολλών. Χρειάζονται πράξεις ουσίας και από τους πολιτικούς και από τους πανεπιστημιακούς.
