Η Ελλάδα γερνάει. Είναι μια διαπίστωση που επιστρέφει όλο και πιο επείγουσα, όλο και πιο επιτακτική. Πρόσφατα ο οίκος Moody’s προέβλεψε δημογραφικό «κραχ» για τη χώρα μας το 2035 («Κ», 31/7), μετρώντας τον δείκτη εξάρτησης των ηλικιωμένων. Σύμφωνα με αυτόν, το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 65 ετών και άνω έναντι του πληθυσμού σε ηλικία εργασίας (15-64) αναμένεται να αυξηθεί στο 40% την επόμενη δεκαετία, από 32% που ήταν το 2023. Δηλαδή, «ένας μειούμενος αριθμός εργαζομένων θα υποστηρίζει μια διευρυνόμενη ομάδα συνταξιούχων». Με ό,τι συνεπάγεται αυτό για το δημοσιονομικό κόστος, τις ανάγκες υγειονομικής περίθαλψης, τη μείωση των φορολογικών εσόδων, αφού το εισόδημα μετατοπίζεται από την απασχόληση στη σύνταξη.
Με λίγα λόγια: οι ηλικιωμένοι στοιχίζουν. Βέβαια, άλλοι «δείκτες», όχι οικονομικοί, αλλά κοινωνικοί και συναισθηματικοί, αναδεικνύουν τον ρόλο των 65+ στην οικογένεια αλλά και τη συμβολή τους σε θέσεις ευθύνης, στις πόλεις και στην ύπαιθρο, στην πολιτική, στις επιχειρήσεις, στο Δημόσιο κ.ο.κ. Οι συντάξεις του «παππού και της γιαγιάς» αποθεώθηκαν την περίοδο της οικονομικής κρίσης, ως το μαξιλάρι που βοηθούσε κάπως τη δύσκολη καθημερινότητα. Την ίδια περίοδο, δηλαδή, που εκατοντάδες χιλιάδες προικισμένοι νέοι έφευγαν στο εξωτερικό αναζητώντας εργασία και καλύτερες συνθήκες ζωής (το πολυσυζητημένο brain drain), οι γονείς τους και οι πρόγονοί τους πάσχιζαν, από την πλευρά τους, να συντηρήσουν τον βηματισμό τους: τον προσωπικό και, κατ’ επέκταση, της χώρας.
Η κατανομή των βαρών είναι μια διαδικασία σύνθετη, βραδυφλεγής, με το «ταμείο» να μην υπακούει πάντα στις ορατές ζημίες της γήρανσης. Οι ταχύτητες της εποχής και ο συνεπακόλουθος κυνισμός της (πώς να ανταποκριθεί κανείς στις απαιτήσεις αν δεν γίνει «μπετόν») δεν αφήνουν και πολλά περιθώρια για δεύτερες σκέψεις. Οι πρώτες κερδίζουν το έδαφος. Οι τίτλοι, οι βιαστικές αναρτήσεις, ανεπεξέργαστες και εκτονωτικές, διαμορφώνουν εντυπώσεις και εικόνες: η τρίτη ηλικία βαραίνει. Πληθυσμιακά και οικονομικά.
Τα αυτονόητα –ότι πρωταρχικός στόχος του κράτους είναι να στηρίζει και να ενισχύει τις γεννήσεις και τους ανθρώπους στην παραγωγική ηλικία– δεν χρειάζονται ούτε επιχειρήματα. Μόνο πράξεις.
Ομως, αφού όλο και περισσότερο το γήρας θα εμφανίζεται γύρω μας –κανείς δεν μένει ακίνητος στον χρόνο– θα πρέπει να μη δαιμονοποιείται. Να εντάσσεται και να αξιοποιείται. Δεν έχει χρόνο, ας έχει χώρο.
