Αν η τοποθέτηση της Αννας Διαμαντοπούλου στον πολιτικό χάρτη ήταν κάπως συγκεχυμένη μέχρι πρότινος, οι δηλώσεις της για την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων στο Παρίσι μάλλον ενέτειναν την ασάφεια. Είναι άγνωστο αν η πολιτικός και διεκδικήτρια της προεδρίας του ΠΑΣΟΚ ένιωσε την ανάγκη να μιλήσει για λόγους ιδεολογικούς ή επειδή όλοι είπαν κι από κάτι, όμως η γνώμη της ότι «ο Ολυμπισμός δεν είναι πεδίο προβολής και κυρίως επιβολής προσεγγίσεων που διχάζουν», καθώς και ότι «δεν είναι ευκαιρία προσβολής θρησκευτικών πεποιθήσεων και ισχυρών πολιτισμικών παραδόσεων», δεν ακούγεται ούτε σοσιαλδημοκρατική ούτε και ιδιαίτερα φιλελεύθερη. Από πότε η διαφωνία ερμηνεύεται ως διχασμός; Ποιος αποφασίζει τι είναι διχαστικό και τι όχι, και με ποιον τρόπο; Ακόμη όμως κι αν επέλθει ο διχασμός (λίγο βαριά η λέξη για μια ποπ διχογνωμία), δεν είναι κι αυτός μια έκφραση δημοκρατίας; Μόνο στην ομοφωνία και στις πολλές διαφορετικές απόψεις συνίσταται το ορθό πρότυπο του «Ολυμπισμού»; Τα περί προσβολής πεποιθήσεων και παραδόσεων είναι ακόμη πιο αλλόκοτα όταν διατυπώνονται από ένα πρόσωπο με προοδευτικές αντιλήψεις: τα ιδανικά της ελευθερίας και του σεβασμού περνούν μέσα από τη σύγκρουση· η «προσβολή», παθητική και ενεργητική, ως αναπόφευκτη παράμετρος της δημοκρατικής διαδικασίας, είναι συχνά όρος της ώσμωσης ανθρώπων και εθνών· ακόμα κι όταν αποδεικνύεται δυσάρεστη δεν καταπνίγεται προληπτικά, αλλά αντιμετωπίζεται και ξεπερνιέται.
Οι ακομματικοί
Η Αννα Διαμαντοπούλου έχει ένα κοινό χαρακτηριστικό με έναν άλλο υποψήφιο πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, τον Χάρη Δούκα: και οι δύο διεκδικούν την προεδρία ενός κόμματος από το οποίο μοιάζουν να απέχουν. Ποια είναι η τρέχουσα σχέση τους με το ΠΑΣΟΚ ως ζώντα πολιτικό οργανισμό, αν εξαιρέσει κανείς την υποψηφιότητά τους για την προεδρία του; Πριν από λίγες μέρες, ο Χάρης Δούκας σχολίασε δηκτικά τον τρόπο με τον οποίο η Ν.Δ. επιλέγει τους γενικούς γραμματείς των υπουργείων, αντιπροτείνοντας έναν εναλλακτικό, πιο διαφανή και αξιόπιστο. Η πρότασή του, βέβαια, είχε διατυπωθεί πριν από μήνες από τον Νίκο Ανδρουλάκη. Αυτό δεν τον εμπόδισε να την καταθέσει όψιμα, αν όχι σαν να είναι εντελώς δική του (χρησιμοποίησε πρώτο πληθυντικό), τουλάχιστον σαν να είναι μια πρόταση καινούργια που δεν περιλαμβάνεται ήδη στο πρόγραμμα του κόμματος με το οποίο πολιτεύεται. Η αποστασιοποίηση των δύο από το κόμμα τους, όπως αποτυπώνεται στο δεκαετές «διάλειμμα» Διαμαντοπούλου και στην κόντρα Δούκα – Ανδρουλάκη, ενισχύει τον εγωιστικό –και άρα όχι ακριβώς κομματικό– χαρακτήρα της υποψηφιότητάς τους· την αντίθεση ανάμεσα στο ευκαιριακό και στο κινηματικό στοιχείο.
Ονειρο καρέκλας
Ο ανταγωνισμός συνεπάγεται υψηλούς τόνους. Κατανοητό. Οι υποψήφιοι μπορεί να πουν και καμιά κουβέντα παραπάνω. Είναι άλλο όμως να ενεργεί κανείς ανταγωνιστικά επ’ αγαθώ του κόμματός του και άλλο σαν να βρίσκεται εκτός κόμματος, θέτοντας την ηγετική του θέση ως προϋπόθεση για να ασχοληθεί σοβαρά με αυτό. Είναι προσβλητικό για μια παράταξη οι υποψήφιοι πρόεδροί της να κατοικούν πολιτικά γύρω της και όχι εντός της. Οταν η Μιλένα Αποστολάκη απέσυρε την υποψηφιότητά της από τον αγώνα για την προεδρία, διαβλέποντας κίνδυνο για τη συνοχή του κόμματος, ίσως κάποιοι να γέλασαν ειρωνικά και να ανέγνωσαν την ανησυχία ως δικαιολόγηση μιας προδιαγεγραμμένης αποτυχίας. Το επιχείρημά της όμως ευσταθεί. Στα κοινωνικά δίκτυα, κάποιοι υποψήφιοι έχουν ήδη τα δικά τους τρολ και τα αγορασμένα τους like. Αντί να προωθούν πολιτικές ιδέες, προωθούν ατομικές φιλοδοξίες.
Το άλλο πρότυπο
Από την άλλη, το αντιπαράδειγμα δεν λείπει. Η προεκλογική εκστρατεία του Παύλου Γερουλάνου χαρακτηρίζεται από σοβαρότητα, μέτρο και κομματική θεσμικότητα· από ένα λόγο που συνταιριάζει την προσωπική φωνή με το παραταξιακό πνεύμα. Αυτό δεν οφείλεται μόνο στην εγγενή μετριοπάθεια του υποψηφίου (τον οποίο διάφοροι έχουν την εκνευριστική τάση να αντιμετωπίζουν περίπου ως πρίγκιπα), αλλά και σε ένα ορθό στρατηγικό σκεπτικό: κάποιοι δεν βρέθηκαν τυχαία στο ΠΑΣΟΚ, επομένως και την επομένη των εκλογών εκεί σκοπεύουν να παραμείνουν. Πώς θα συνεργαστούν με τον πρόεδρο αν τον έχουν προηγουμένως πολεμήσει; Πώς θα υπάρξουν σε ένα κομματικό περιβάλλον που έχουν υποτιμήσει, διαφημίζοντας την πρόθεσή τους να το αναμορφώσουν πριν καν αποκτήσουν την ηθική και τυπική νομιμοποίηση για κάτι τέτοιο; Το παράδειγμα Γερουλάνου δείχνει ότι υπάρχει και άλλος δρόμος.
Υπομονή
Ο βασικός αντίπαλος του Ανδρουλάκη, ωστόσο, δεν είναι ούτε ο Γερουλάνος ούτε η Διαμαντοπούλου, αλλά ο Δούκας. Αν ο πρόεδρος δείχνει να μην προβληματίζεται ιδιαίτερα από το μαρκάρισμα του δημάρχου, είναι επειδή έχει καταλάβει πως το προτέρημα του Δούκα –η αυτοαναφορική ορμή τού πολλά υποσχόμενου πολιτικού που δεν χρωστάει σε κανέναν– εξελίσσεται σε μεγάλο ελάττωμα. Ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ είναι άνθρωπος της υπομονής: Βλέπει ότι ο ανταγωνιστής του δεν δικαιώνει την αρχική αιτία εμπλοκής του στα πολιτικά πράγματα· βλέπει ότι ενθουσιάζεται εύκολα και εξίσου εύκολα εγκαταλείπει. Και περιμένει να το δουν και οι πολίτες. Οταν ο Χάρης Δούκας ολοκληρώσει την περιοδεία του, όταν οι εσωκομματικές κάλπες ανοίξουν, η κατάσταση της Αθήνας θα μιλήσει πιο καθαρά από τον καθένα.
