Δεκαπενταύγουστος 2000. Είχε τελειώσει η Θεία Λειτουργία στο εκκλησάκι των Αγίων Πάντων στην Ανω Χειμάρρα. Πολυκοσμία τέτοια εποχή. Στον προαύλιο χώρο, ανάμεσα στις ελιές και στα πουρνάρια, στήθηκε η γιορτή. Χοροί και το χειμαρριώτικο πολυφωνικό συγκρότημα. Εκεί ωρίμασε η ιδέα για τη στήριξη υποψηφιότητας προερχόμενης από τον αυθεντικό χώρο της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας (Ομόνοια – Κόμμα Ενωσης Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων) στις δημοτικές εκλογές του Οκτωβρίου. Μέχρι τη στιγμή εκείνη η Χειμάρρα ήταν περιοχή εκτός σχεδίου… Το μεσημέρι μίλησε στους Χειμαρριώτες μέσω δορυφορικού τηλεφώνου –το δίκτυο κινητής τηλεφωνίας στην Αλβανία ήταν σε εμβρυακό στάδιο– και ειδικής μεγαφωνικής εγκατάστασης που είχαμε στήσει ο υπουργός Εξωτερικών κ. Γ. Παπανδρέου. Ηταν η πρώτη φορά που έστω με τον τρόπο αυτό υπουργός της Ελλάδος απευθυνόταν δημόσια στους Χειμαρριώτες. Μίλησε από καρδιάς και μεταξύ άλλων τους ανακοίνωσε ότι από τη μέρα εκείνη και οι Χειμαρριώτες θα μπορούσαν να αποκτήσουν και εκείνοι –όπως όλα τα μέλη της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας στη Δρόπολη κ.λπ.– την ειδική ταυτότητα ομογενούς.
Είχε προηγηθεί κινητοποίηση της Μειονότητας. Οι αλβανικές υπηρεσίες ήσαν ενήμερες. Η παρουσία τους στον χώρο της εκκλησίας, εμφανής και «αφανής». Αλλωστε το προηγούμενο βράδυ, κατά τη διάρκεια συνεστίασης που οργάνωσε η Ομόνοια, έγινε «τυχαία» διακοπή παροχής του ηλεκτρικού ρεύματος στη Χειμάρρα. Αποκαταστάθηκε μετά διαμαρτυρία μου στον υπουργό Ενέργειας Τριτάν Πρίφτι. Οι κυβερνήσεις αλλάζουν. Ο εθνικισμός και οι πρωτόγονες αλβανικές πρακτικές αναλλοίωτες. Τα μηνύματα ήταν έκτοτε απειλητικά.
Οκτώβριος 2000. Η βία, η νοθεία και οι διώξεις που έζησαν από κοντά και τα μέλη της ελληνικής κοινοβουλευτικής αντιπροσωπείας στις δημοτικές εκλογές του Οκτωβρίου κατεγράφησαν λεπτομερώς στην έκθεση για τις εκλογές από την Αποστολή (ODIHR) του Οργανισμού για την Ασφάλεια και Συνεργασία στην Ευρώπη. Η πρεσβεία εγκαίρως και γραπτώς ενημέρωνε συνεχώς όλες τις διπλωματικές αποστολές και τον ΟΑΣΕ για το κλίμα τρομοκρατίας στη Χειμάρρα. Ο υποψήφιος της Ομόνοιας – ΚΕΑΔ κ. Βασίλης Μπολάνος έχασε λόγω των λαθροχειριών, αλλά η Μειονότητα κέρδισε. Για πρώτη φορά αναγνωρίσθηκε από τον ΟΑΣΕ ως ελληνική.
Η ελληνική κυβέρνηση, κυρίως το ΥΠΕΞ, αντέδρασε με οξύτητα. Δεν κάνω σύγκριση. Αρκεί κάποιος να διαβάσει τις δηλώσεις. Η Αθήνα έβαλε για ικανό διάστημα «πάγο» στις σχέσεις με τα Τίρανα και ο πρωθυπουργός κ. Σημίτης στον τότε πρωθυπουργό της Αλβανίας κ. Μέτα. Τον Ιανουάριο 2001 η Ελλάδα, με επιστολή του κ. Γ. Παπανδρέου στον αρμόδιο επίτροπο κ. Κρις Πάτεν, επίσημα δήλωνε ότι η πορεία της Αλβανίας στην Ευρωπαϊκή Ενωση περνούσε από τον σεβασμό των ανθρωπίνων και μειονοτικών δικαιωμάτων στη Χειμάρρα.
Ο σπόρος είχε πέσει. Τρία χρόνια αργότερα, στις εκλογές της 16ης Νοεμβρίου 2003, εξελέγη δήμαρχος Χειμάρρας ο κ. Βασίλης Μπολάνος. Ιστορική στιγμή. Προηγήθηκε αλβανικό όργιο αρπαγής της κάλπης και μεταφοράς της στα Τίρανα. Η αντίδραση της Ελλάδος και δη του υπουργείου Εξωτερικών ήταν σφοδρή και υποχρέωσε τον (σοσιαλιστή) πρωθυπουργό κ. Φατός Νάνο σε υποχώρηση. Λόγω ελλείψεως χώρου δεν παραθέτω αποσπάσματα από τις δηλώσεις της 17ης Νοεμβρίου του κ. Γ. Παπανδρέου στο συμβούλιο υπουργών Εξωτερικών στις Βρυξέλλες και του τελεσιγραφικού διαβήματος του αναπληρωτή υπουργού κ. Τάσου Γιαννίτση προς τον πρέσβη της Αλβανίας στην Αθήνα. Καθαρά μηνύματα ευκόλως αντιληπτά. Θυμάμαι πάντοτε το βραδινό τηλεφώνημα την Τρίτη 18 Νοεμβρίου του εξαιρετικού πρέσβη μας στα Τίρανα κ. Δημήτρη Ηλιόπουλου, που με χαρά μού είπε ότι οριστικοποιήθηκε η εκλογή του κ. Βασίλη Μπολάνου στη Χειμάρρα. Συγκίνηση. Δικαίωση.
Το 2000, ο υποψήφιος της Ομόνοιας – ΚΕΑΔ κ. Βασίλης Μπολάνος έχασε λόγω των λαθροχειριών, αλλά η Μειονότητα κέρδισε. Για πρώτη φορά αναγνωρίσθηκε από τον ΟΑΣΕ ως ελληνική.
Η πρεσβεία μας στα Τίρανα και το υπουργείο των Εξωτερικών την εποχή εκείνη –σε αρμονική συνεργασία με άλλες υπηρεσίες– είχαν συνεχή ροή πληροφοριών και άμεση γνώση των τεκταινομένων. Ειδικά την ημέρα των εκλογών, μέσω μιας ομάδας επιτόπου απεσταλμένων μας εφοδιασμένων με δορυφορικά τηλέφωνα –ελλείψει δικτύου κινητής τηλεφωνίας–, υπήρχε άμεση αντίδραση π.χ. στα εμπόδια που έθεταν οι Αλβανοί στη διέλευση των συνόρων από Ελληνες μειονοτικούς που πήγαιναν να ψηφίσουν. Επίσης, καταγράφαμε άμεσα τα πυκνά περιστατικά βίας και νοθείας. Θέλω να πιστεύω ότι ανάλογα μέτρα λαμβάνονται και σήμερα και ότι ήδη έχει ενημερωθεί ο ΟΑΣΕ.
Αποφεύγω να γράφω κείμενα που θα μπορούσαν να (παρ)ερμηνευθούν ως έχοντα εσωτερική πολιτική χροιά. Ενόψει όμως των σημερινών κρίσιμων εκλογών στη Χειμάρρα προτίμησα σκόπιμα να καταγράψω βιώματα – αναμνήσεις για τη στάση πολιτικών και διπλωματών που δεν μπορούν να χαρακτηρισθούν σαν ακροδεξιοί και εθνικιστές… Αλλωστε η ίδια ακριβώς πολιτική συνεχίσθηκε και από επόμενες κυβερνήσεις. Δυστυχώς όμως όχι από όλες.
4 Αυγούστου 2024. Ο Ελληνοαμερικανός κ. Πέτρος Γκικούριας, υποψήφιος της Ομόνοιας και του ΚΕΑΔ, αντιπαρατίθεται στις εκλογές με τον εκ Δροπόλεως ορμώμενο μέτοικο-έποικο, τον εκλεκτό του πρωθυπουργού της Αλβανίας. Ο κ. Ράμα θέλει να αλλοτριώσει τις περιουσίες των Ελλήνων της Μειονότητας, να ξεριζώσει τον ελληνισμό και να εκδικηθεί την ελληνική Μειονότητα της Χειμάρρας και για την ήττα του στις εκλογές του Μαΐου 2023 από τον φυλακισμένο εδώ και 14 μήνες κ. Φρέντη Μπελέρη. Ο Δροπολίτης υποψήφιος ποιον εκδικείται; Την απάντηση γνωρίζει μόνο ο ίδιος.
Οχι. Η εκλογική μάχη δεν είναι μεταξύ δύο υποψηφίων της Μειονότητας. Ο κ. Πέτρος Γκικούριας, υποψήφιος της Ομόνοιας και του ΚΕΑΔ, έχει τη στήριξη της Ελληνικής Εθνικής Μειονότητας στη Χειμάρρα διότι υπερασπίζεται τα συμφέροντα των δημοτών-μελών της. Ο Δροπολίτης μέτοικος-έποικος, πολέμιος του ΚΕΑΔ και της Ομόνοιας, στόχο έχει να εφαρμόσει τα σχέδια του πρωθυπουργού της Αλβανίας. Οι οπαδοί του κ. Ράμα τον προβάλλουν μάλιστα ως τον άνθρωπο που εφόσον εκλεγεί θα παύσει να ομιλείται η ελληνική γλώσσα στη Χειμάρρα. Ουδείς τον υποστηρίζει στην Ελλάδα.
*Ο κ. Αλέξανδρος Π. Μαλλιάς διετέλεσε πρέσβης στην Αλβανία.
