Ολοι γνωρίζουμε πως η πατρίδα μας αποχώρησε από το στρατιωτικό σκέλος του ΝΑΤΟ τον Αύγουστο του 1974 μετά τον «Αττίλα 2». Ηταν μια απόφαση του Κωνσταντίνου Καραμανλή επιβεβλημένη, ασχέτως αν εκ των υστέρων επικρίθηκε. Το αντιαμερικανικό ρεύμα στην Ελλάδα, τις πρώτες ημέρες της Μεταπολίτευσης, ήταν έντονο λόγω της ανοχής που επέδειξαν οι ΗΠΑ στο δικτατορικό καθεστώς και το ποτήρι ξεχείλισε με τον «Αττίλα 2» όταν δεν έκαναν τίποτα να αποτρέψουν. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής με τη συγκεκριμένη απόφασή του διέσωσε τη νεοσύστατη δημοκρατία, σφυρηλατώντας την εθνική αντιδικτατορική ενότητα.
Ο Σεπτέμβριος του 1955 ήταν ένας καταστροφικός μήνας για την Ελλάδα. Το βράδυ της 6ης προς την 7η Σεπτεμβρίου –ενόσω διαρκούσε στο Λονδίνο η τριμερής για το Κυπριακό– είχαμε το οργανωμένο πογκρόμ κατά της ελληνικής κοινότητας σε Κωνσταντινούπολη και Σμύρνη. Επειτα από λίγες ημέρες, στις 18 Σεπτεμβρίου, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Φόστερ Ντάλες, με επιστολές του σε Ελλάδα και Τουρκία, ζητούσε και από τις δύο πλευρές αυτοσυγκράτηση, εξισώνοντας το θύμα με τον θύτη. Αυτή η επιστολή φόρτισε και άλλο το αντισυμμαχικό κλίμα σε τέτοιο σημείο που ακόμα και ο ηγέτης του Λαϊκού Κόμματος Κωνσταντίνος Τσαλδάρης δήλωσε πως «η Ελλάδα δεν πρέπει να δέχεται το δίλημμα Ανατολή ή Δύση. Υπάρχουν και άλλα σχήματα…», υπαινισσόμενος την ουδετερότητα της Γιουγκοσλαβίας. Παρόμοια άποψη εξέφρασε και η φιλοκυβερνητική εφημερίδα «Βραδυνή». Εννοείται πως σε αυτή την αντιδυτική ρητορεία πρωταγωνιστούσαν και όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης.
Το κακό τρίτωσε όταν στις 21-23 Σεπτεμβρίου η Ελλάδα δεν μπόρεσε ούτε καν να εγγράψει –μια διαδικασία με ελάχιστο βαθμό δυσκολίας– το Κυπριακό στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ. Το αίτημά της απορρίφθηκε με ψήφους 28 κατά, 22 υπέρ και 10 αποχές, με την αμερικανική αντιπροσωπεία να τάσσεται κατά της εγγραφής. Η ήττα δεν ήταν απλώς διπλωματική. Ηταν εθνική, καθώς το Κυπριακό πρόβλημα και το αίτημα για Ενωση κυριαρχούσε όχι μόνον στο πολιτικό σύστημα αλλά και σε ολόκληρη την κοινωνία. Το κόμμα των Φιλελευθέρων, επί των ημερών του οποίου εντάχθηκε η Ελλάδα στο ΝΑΤΟ, ζητούσε αναθεώρηση της εξωτερικής μας πολιτικής, ενώ και η εφημερίδα «Καθημερινή», στις 24 Σεπτεμβρίου, ζητούσε η Ελλάδα «να διακόψη πάραυτα την συνεργασίαν της με την Δύσιν».
Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής με τη συγκεκριμένη απόφασή του διέσωσε, τη νεοσύστατη δημοκρατία, σφυρηλατώντας την εθνική αντιδικτατορική ενότητα.
Την έκρυθμη αυτή κατάσταση αποτυπώνει η βασίλισσα Φρειδερίκη σε επιστολή της προς τον πρώην υπουργό των Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζορτζ Μάρσαλ. Γράφει μεταξύ άλλων: «Η γνώμη των Ελλήνων για τον δυτικό κόσμο και για την έννοια των ιδανικών του και των ωραίων λόγων του, έχει εγγίσει το χαμηλότερο δυνατό σημείο…».* Πλέον όλων αυτών, η χώρα ήταν και ακυβέρνητη λόγω της ασθένειας του Α. Παπάγου. Η συνέχεια στο αυριανό άρθρο.
* Για τις ανάγκες του άρθρου συμβουλεύθηκα το βιβλίο του Ευάνθη Χατζηβασιλείου, «Η άνοδος του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην εξουσία, 1954-1956», εκδ. Πατάκη, 2001.
