Διαβάζετε ένα βιβλίο – ας πούμε, ένα μυθιστόρημα. Ή μια συλλογή διηγημάτων. Ή, πάλι, μια αυτοβιογραφία, ένα χρονικό, μια μαρτυρία. Και είστε συνεπαρμένοι από την ανάγνωση. Κάποιοι αναρωτιέστε: πώς το καταφέρνει η/ο συγγραφέας; Υπάρχει κάποιο μυστικό; Ή, έστω, συνταγή; Πώς το κατάφερε, κάτω από ποιες συνθήκες; Πίστευε ότι θα αρέσει το βιβλίο του/της; Πόσο το διασκέδαζε ή πόσο βασανιζόταν από το ίδιο το γράψιμο, π.χ., ο Χέμινγουεϊ ή η Σαρλότ Μπροντέ, ο Φόκνερ και ο Στίβεν Κινγκ, ή η Αλι Σμιθ, η Πατρίσια Χάισμιθ, η Μάργκαρετ Ατγουντ και τόσοι άλλοι ακόμα;
Υπάρχει ένα βιβλίο, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Key Books, με τον τίτλο «Τα μυστικά της συγγραφής. Απόσταγμα σοφίας 66 κορυφαίων δημιουργών» (μτφρ.: Σόλων Παπαγεωργίου). Ισως δώσει μερικές απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα. Η έκδοση εστιάζει σχεδόν αποκλειστικά σε αγγλόφωνους συγγραφείς.
Στον πρόλογο της έκδοσης, ο συγγραφέας Κώστας Β. Κατσουλάρης θέτει έναν καίριο προβληματισμό: ότι ένα τέτοιο βιβλίο απευθύνεται «προνομιακά στους ανθρώπους της γραφής», ωστόσο, όπως ορθώς επισημαίνει, και «ο απλός αναγνώστης θα αντλήσει πιστεύω κι αυτός μεγάλη απόλαυση διαβάζοντάς το και ίσως βρει εδώ, με αφορμή τη γραφή, λίγη από τη σοφία των Μεγάλων. Είναι ένας μοναδικός αστερισμός, που παίρνει το σχήμα που του δίνεις εσύ, κι ακόμη κι αν δεν σε βοηθήσει να βρεις τον δρόμο σου, θα σου δώσει όλο το κουράγιο που χρειάζεται για να μην τον χάσεις».
Πολύ ωραία· εμείς, πάλι, θα προσθέσουμε ότι στις αποστροφές αυτές των συγγραφέων (που προέρχονται από επιστολές, ημερολόγια, συνεντεύξεις κ.ά.) υπάρχει χώρος και για άφθονο χιούμορ και παραδοξολογία. Στοιχεία που καθιστούν τέτοιες ενασχολήσεις λίαν διασκεδαστικές, αν μη τι άλλο.
Πάμε όμως στο ψαχνό. Με ποιον ή ποια να αρχίσουμε; Μήπως με τη Χάρπερ Λι (1926-2016), τη συγγραφέα του περίφημου «Οταν σκοτώνουν τα κοτσύφια» (1960); Σε κάποιο σημείο μιλάει για τις υψηλές προσδοκίες που μπορεί να έχει ένα νέο άτομο που γράφει. «Αρχικά δεν πίστευα πως το βιβλίο θα πουλούσε», λέει η Λι. «Ηλπιζα σε μια γρήγορη ευθανασία από τα χέρια των κριτικών, αλλά ταυτοχρόνως ήλπιζα πως ίσως να άρεσε αρκετά σε κάποιον, ώστε να με ενθαρρύνει να συνεχίσω. Να με ενθαρρύνει δημόσια. Οπως είπα, δεν είχα υψηλές προσδοκίες, όμως εντέλει κέρδισα πολλά και κατά κάποιον τρόπο αυτό ήταν εξίσου τρομακτικό με τη γρήγορη ευθανασία που περίμενα».
Κάπου αλλού, η Λι είναι πιο κατηγορηματική: «Οι άνθρωποι που γράφουν επειδή επιθυμούν να κερδίσουν φήμη ή χρήματα είναι ανίδεοι. Μπορεί να γράφουν, όμως δεν είναι πραγματικοί συγγραφείς. Η συγγραφή, πολύ απλά, είναι μια ανάγκη. Είναι μια αρετή, αμείβεσαι απλώς και μόνο επειδή γράφεις. Είναι θέμα εγωισμού, είναι κάτι αντιφατικό. Κατ’ αρχάς, γράφετε για ένα κοινό και πρέπει να ικανοποιήσετε το μοναδικό άτομο για το οποίο γράφετε. Τον εαυτό σας».
Αύριο η συνέχεια.
