Ηθική θα διδάσκονται όσοι μαθητές θα παίρνουν απαλλαγή από τα Θρησκευτικά, όπως αποφάσισε το υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων. Παρότι η κατάρτιση του προγράμματος σπουδών έχει ανατεθεί σε εγνωσμένη αξίας πανεπιστημιακούς, η απόφαση του υπουργείου δημιουργεί εύλογα ερωτήματα, εάν λάβουμε υπόψη πτυχές της ιστορίας των απαλλαγών (περί τις 10.500 ετησίως).
Χρήσιμη η αναδρομή. Οι νέες εκπαιδευτικές συνθήκες και οι ραγδαίες κοινωνικές αλλαγές οδήγησαν το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής στην απόφαση για αλλαγή προγραμμάτων σπουδών το 2010. Μετά την κατάρτισή τους, θεωρείται ότι τα προγράμματα αυτά, στην εφαρμογή τους τη διετία 2017-2019, πραγματοποίησαν ένα διαλογικό άνοιγμα του μαθήματος προς τη θρησκευτική ετερότητα του σύγχρονου κόσμου. Η συμπερίληψη θρησκειολογικών αναφορών, όμως, και ο νέος παιδαγωγικά τρόπος διδασκαλίας συνάντησαν την έντονη αντίθεση διαφόρων συντηρητικών κύκλων (εκκλησιαστικών παραγόντων, θεολόγων και πολιτών), οι οποίοι προσέφυγαν στο ΣτΕ, ζητώντας την ακύρωση των προγραμμάτων. Το ΣτΕ δικαίωσε τις προσφυγές (το 2019) και ως λύση για πρώτη φορά πρότεινε οι απαλλασσόμενοι να διδάσκονται ισότιμο και συναφές μάθημα.
«Σε μια εποχή με την ανάδυση του θρησκευτικού φανατισμού διάφορων τύπων, είναι απαραίτητη μια συμπεριληπτική θρησκευτική εκπαίδευση, η οποία θα προάγει την κριτική σκέψη, τον διάλογο, την αλληλογνωριμία και τον αλληλοσεβασμό, και ταυτόχρονα θα ανταποκρίνεται στα παιδαγωγικά χαρακτηριστικά και στις πραγματικές ανάγκες των σύγχρονων μαθητών και μαθητριών», λέει ο θεολογικός σύνδεσμος «Καιρός», τα μέλη του οποίου κατατάσσονται στην ομάδα των προοδευτικών θεολόγων. Πόσο μάλλον που η σκέψη τα Θρησκευτικά να αποκτήσουν και θρησκειολογικά χαρακτηριστικά πολεμήθηκε –και δικαστικά– από ακραίους κύκλους του θρησκευτικού χώρου.
Από την άλλη, η Ηθική που θα διδάσκεται στους απαλλασσόμενους μαθητές αφήνει, με πολιτικούς όρους, το πεδίο ανοιχτό, το μάθημα των Θρησκευτικών (για τους ορθόδοξους που δεν έχουν απαλλαγή) να αποκτήσει ακόμη ισχυρότερα χαρακτηριστικά ομολογιακού μαθήματος.
Η διδασκαλία της Ηθικής –υπό την προϋπόθεση να διδάσκεται ορθά, προκαλώντας το ενδιαφέρον των μαθητών– μπορεί να βοηθήσει στην κοινωνική και ηθική ανάπτυξή τους. Ωστόσο, δεν μπορούμε να υποστηρίξουμε ότι τα Θρησκευτικά ομολογιακού χαρακτήρα, λαμβάνοντας υπόψη και τις ακραίες φωνές που τα υποστηρίζουν, έχουν την ίδια στόχευση.
