Πιθανώς να είναι κοινό το βίωμα. Να βλέπεις ένα σπίτι, ένα δωμάτιο, έναν δρόμο που θυμάσαι από την παιδική σου ηλικία και ενώ το θυμόσουν μεγάλο ίσως και υποβλητικό σε μέγεθος και σημασία, να διαπιστώνεις πλέον την ταπεινότητά του. Μου συνέβη για μία ακόμη φορά πρόσφατα, όταν σταμάτησα με το αυτοκίνητο έξω από μια μονοκατοικία στη Γλυφάδα, όπου είχα περάσει μερικά συνεχόμενα καλοκαίρια της παιδικής μου ηλικίας. Το σπίτι είναι κοντά στο κέντρο της Γλυφάδας και όταν το είχα ζήσει εγώ ως παιδί στα πρώτα χρόνια της δικτατορίας, ήταν ήδη ένα παλιό σπίτι. Παραδόξως, δεν έγινε ποτέ πολυκατοικία, ίσως γιατί ήταν μικρό το οικόπεδο.
Θα επιστρέψω στην περιγραφή του σπιτιού, αλλά πρώτα θέλω να επισημάνω δυο-τρία πράγματα που ανοίγουν το θέμα από ειδική περίπτωση σε γενικό θέμα. Το συγκεκριμένο παλιό σπίτι, ανακαινισμένο (μεταμορφωμένο) πλέον, αφού υπηρέτησε την κοινωνία ως κατοικία (τα παλιά χρόνια), τεϊοποτείο αργότερα, καφέ, κρεπερί και άλλα, έγινε τώρα κρεοπωλείο μπουτίκ στο ισόγειο, εστιατόριο στην αυλή (εκεί όπου υπήρχε φυσική σκίαση από κληματαριά κάποτε και τώρα σκίαστρα νέας τεχνολογίας) και αίθουσα εκδηλώσεων στον όροφο (εκεί όπου κοιμόμασταν σε ράντζα με τα παράθυρα ολάνοιχτα τις νύχτες για να μπαίνει η δροσιά).
Στην απέναντι γωνία θεμελιώνεται τώρα μια νέα πολυκατοικία. Η μακέτα την εμφανίζει «υπερπολυτελή» και έτσι πρέπει να είναι με όλα εκείνα τα ειδικά χαρακτηριστικά: γυάλινα στηθαία, κυματιστά μπαλκόνια με αυτονομία, φυτεμένο δώμα (ίσως). Στο ίδιο σημείο, υπήρχε ήδη μια πολυκατοικία, πιο χαμηλή, από εκείνες τις σχεδόν λαϊκές, μικροαστικές, που είχαν χτιστεί στις παρυφές του κέντρου της Γλυφάδας πριν από τη δικτατορία. Τη θυμάμαι λευκή, με ένα χαρακτήρα ημιεξοχικό, με γυμνούς γλόμπους σε ένα διαμέρισμα του ισογείου από όπου η μαυρόασπρη ΥΕΝΕΔ ασήμωνε τις νύχτες. Εκείνη η πρόχειρη, αλλά πηγαία, Ελλάδα του ’60 ξεθεμελιώνεται.
Στη Γλυφάδα, η πρόχειρη, αλλά πηγαία, Ελλάδα του ’60 ξεθεμελιώνεται. Στο σπίτι που θυμάμαι να περνάει ο παγοπώλης, υπάρχει τώρα κρεοπωλείο μπουτίκ, που θυμίζει κοσμηματοπωλείο.
Σήμερα, είναι πολύ δύσκολο να βρεις να παρκάρεις εκεί γύρω. Τώρα τον Αύγουστο υπάρχει ελπίδα, αλλά γενικά αυτή η προαστιακή ζωή έχει καταληφθεί από τα αυτοκίνητα. Εκεί, που παίζαμε παιδιά πάνω στον δρόμο όταν έπεφτε ο ήλιος (μετά τον μεσημεριανό, υποχρεωτικό, ύπνο και την απογευματινή βουτιά στη θάλασσα), τώρα πρέπει να κοιτάξεις καλά πριν διασχίσεις την άσφαλτο, γιατί πετάγονται μηχανές και στρίβουν αφηρημένοι οδηγοί με το ένα βλέμμα στο κινητό.
Μονοκατοικίες ψηλές και αρχοντικές στοιχίζονταν στον παρακείμενο κάθετο δρόμο. Πολλές από αυτές είχαν εποχικούς κατοίκους το καλοκαίρι, άλλες τούς είχαν χειμώνα-καλοκαίρι. Είχαν φράχτες με την κόκκινη πέτρα του Υμηττού. Τώρα βλέπω αυτούς τους ίδιους φράχτες που οδηγούσαν σε εκείνα τα καλοκαιρινά σπίτια με τις φερ φορζέ κούνιες στον κήπο, να στέκουν ως υπόμνηση της παλιάς ζωής. Εχουν μείνει οι φράχτες ως γιρλάντες στις θεόρατες πολυκατοικίες που χτίστηκαν λίγο λίγο μετά το 1985-95. Πήγα να δω τι έχει απογίνει και μια άλλη μονοκατοικία που θυμόμουν εκεί γύρω. Ηταν ένα ισόγειο σπίτι του ’60, με κεραμοσκεπή και λευκή καμάρα, μωσαϊκά, απαραιτήτως με φερ φορζέ στον κήπο, που απλωνόταν μάλλον ξερός και με ένα μεγάλο σχοινί για την μπουγάδα απ’ άκρη σ’ άκρη. Εκεί, δεν μοσχομύριζαν τα γιασεμιά αλλά το μαλακτικό των ρούχων. Η κυρία του σπιτιού με μπέιμπι-ντολ και μπιγκουτί μπαινόβγαινε σαν σκιά. Δυσκολεύτηκα να δω ποια από τις καινούργιες τεράστιες πολυκατοικίες είχε σκεπάσει εκείνη τη μακρινή Ελλάδα.
Τώρα, μια καινούργια κοινωνία στρώνεται πάνω από αυτές τις παλιές ζωές. Στο σπίτι που θυμάμαι να περνάει ο παγοπώλης, υπάρχει πλέον κρεοπωλείο μπουτίκ, που θυμίζει κοσμηματοπωλείο. Να είναι αυτή η Αθηναϊκή Ριβιέρα;
