Δεν πάει ο νους μας ότι θα τη χρειαστούμε την ασφάλιση κατοικίας, αφού μπορεί να αποτελέσει τον μονόδρομο διαφυγής προ φρικτού αδιεξόδου. Μας είναι κάτι ξένο. Είναι και η δυσκολία να κοιτάξουμε κατάματα μελλοντικούς κινδύνους. Μόλις 1 εκατ. σπίτια σε σύνολο 6,5 εκατ. είναι ασφαλισμένα. Τυράκι ακόμη αφάγωτο ο κατά 10% ελαφρύτερος ΕΝΦΙΑ. Και όμως, αν το σπίτι καεί, δεν αρκούν οι φοροαπαλλαγές και τα 5.000 ή 10.000 ευρώ της κρατικής αρωγής – ενώ τα χαμηλότοκα δάνεια είναι ένας γραφειοκρατικός μαραθώνιος μετ’ εμποδίων.
Στα επόμενα 30 χρόνια, εκτιμούν μελετητές, σχεδόν όλα τα σπίτια στις παρυφές πόλεων θα βρεθούν κάποια στιγμή σε πύρινη εστία. Πόσοι θα καταφέρουν να ξαναστήσουν το σπιτικό τους χωρίς γερή προστασία; Σε ημέρες κλιματικής αλλαγής, μοιάζει αναγκαίο ένα δίχτυ ασφαλείας. Ομως εάν μιλήσεις για ασφάλιση κατοικίας, που αλλού είναι υποχρεωτική, ενδέχεται να πουν ότι είσαι με εκείνους που μετακυλίουν το κόστος της οχύρωσης έναντι φυσικών καταστροφών στους πολίτες. Καμιά αμφιβολία ότι η ασφάλιση κατοικίας είναι ένας τρόπος καταμερισμού του κόστους αυτού, που θα μεγεθύνεται όσο θα αυξάνονται η συχνότητα και το εύρος των καταστροφών. Κόστος που το κράτος θα αδυνατεί να καλύψει πλήρως. Από την άλλη, η πολιτεία μπορεί να ελαφρύνει την ασφαλιστική δαπάνη, ή, για κατηγορίες νοικοκυριών, να την αναλάβει εκείνη. Βάσει σχεδίου.
Το πρόβλημα είναι ότι στην Ελλάδα δεν υπάρχει η οργάνωση που απαιτούν τα περίπλοκα σχέδια ανθεκτικότητας έναντι της κλιματικής κρίσης. Ανολοκλήρωτο κτηματολόγιο, ατελή πολεοδομικά και χωροταξικά πλαίσια, μεγάλος αριθμός αυθαιρέτων… Κι όπου η χωροταξία είναι λειψή, μεγαλώνει ο κίνδυνος καταστροφής, τα ασφάλιστρα θ’ ανεβαίνουν και θ’ ανοίγει κι άλλο η κοινωνική ψαλίδα.
Ενα παράδειγμα. Στην Καλιφόρνια των ΗΠΑ, σε ζώνες υψηλού κινδύνου που πλήττονται συχνά από μεγα-πυρκαγιές και τρομακτικών διαστάσεων καταστροφές –έχουν καεί σε μια νύχτα και 24.000 σπίτια– οι ασφαλιστικές δεν δέχονται πια να ασφαλίσουν ιδιοκτησίες. Δεν τους συμφέρει. Μοναδική επιλογή για τους κατοίκους είναι η ένταξη σε ένα πανάκριβο ασφαλιστικό πρόγραμμα έσχατης ανάγκης. Οι πιο αδύναμοι αδυνατούν να πληρώσουν. Κι όταν τα σπίτια τους καούν, κάνουν έρανο ή μετοικούν, αφήνοντας πίσω τους ένα κομμάτι από τη ζωή τους. Εικόνα από το μέλλον;
Ασφάλιση λοιπόν ναι, αλλά βιώσιμη. Το κράτος οφείλει να έχει και στρατηγικές και κύριο ρόλο.
