Σχεδόν μισό εκατομμύριο στρέμματα δασικής έκτασης είναι ο εφιαλτικός απολογισμός στην Αττική την τελευταία πενταετία – με περιοχές που καίγονται ξανά και ξανά και δύσκολα πλέον μπορούν να αναγεννηθούν. Που δείχνει ότι ακόμη κι αν υπάρχει ακαριαία προειδοποίηση για μια φωτιά από τα νέα drones της Πολιτικής Προστασίας, ακόμη κι αν υπάρχει υπερεπάρκεια μέσων –πυροσβεστικά αεροσκάφη και οχήματα– και ομάδες πυροσβεστών και εθελοντών σε πλήρη ετοιμότητα, είναι πολύ δύσκολο να ανακοπεί μια πυρκαγιά που ξεκινάει μέσα σε δάσος με ανέμους 7 και 8 μποφόρ, τρέχει με μεγάλη ταχύτητα και αλλάζει συνεχώς διεύθυνση ανάλογα με το ανάγλυφο του εδάφους.
Γι’ αυτό μέσα σε λίγες ώρες η πρόσφατη φωτιά στην Αττική έκαψε 100.000 στρέμματα δάσους, δεκάδες σπίτια, ενώ έφτασε ακόμη και στον αστικό ιστό στο Πάτημα Χαλανδρίου, καταστρέφοντας κατοικίες και επιχειρήσεις ακόμη και σε κεντρικές λεωφόρους.
Με άλλα λόγια, παρά τα σύγχρονα μέσα, η χώρα εξακολουθεί να παραμένει εν πολλοίς απροστάτευτη και εκτεθειμένη στη ραγδαία αλλαγή κλίματος. Ομηρος της πρωτοφανούς ξηρασίας, των συνεχών υψηλών θερμοκρασιών και των ισχυρών μελτεμιών. Η μόνη σημαντική διαφορά των τελευταίων ετών είναι η προειδοποίηση των πολιτών μέσω του «112» που βοηθάει στην έγκαιρη εκκένωση μιας περιοχής για να αποφεύγονται τραγωδίες σαν εκείνη στο Μάτι.
Οι ελληνικές κυβερνήσεις θα πρέπει πλέον να ασχοληθούν κυρίως με την πρόληψη και την αποτροπή των πυρκαγιών – έναν τομέα στον οποίο έχουν γίνει ελάχιστα βήματα. Οι έρευνες της Πυροσβεστικής δείχνουν –αντίθετα απ’ ό,τι πιστεύει ο κόσμος– ότι για τις περισσότερες φωτιές δεν ευθύνονται κακόβουλοι εμπρηστές, Τούρκοι κομάντος ή συμφέροντα σχετικά με ανεμογεννήτριες. Κύρια αιτία των πυρκαγιών είναι, πρώτον, η αμέλεια και η βλακώδης αδιαφορία κάποιων πολιτών – που πετούν μια αναμμένη γόπα από το παράθυρο του Ι.Χ. τους ή κάνουν επικίνδυνες εργασίες στην ύπαιθρο. Και δεύτερον, το εγκαταλελειμμένο και συχνά απαρχαιωμένο δίκτυο της ΔΕΗ.
Θυμίζω ότι οι δύο μεγάλες πυρκαγιές –στο Μάτι το 2018 με 104 νεκρούς και στην Ηλεία το 2007 με πάνω από 60 νεκρούς– προκλήθηκαν από έναν ηλικιωμένο άνδρα που επιχείρησε να κάψει ξερά κλαριά στην περιοχή του Νταού Πεντέλης και μια ηλικιωμένη γυναίκα που άναψε στην αυλή της στο Παλαιοχώρι του Δήμου Ζαχάρως το πετρογκάζ για να μαγειρέψει κόλλυβα. Ενδεικτικά αναφέρω, επίσης, ότι η πρόσφατη πυρκαγιά ξεκίνησε, σύμφωνα με αυτόπτες μάρτυρες, από ελαττωματικό στύλο της ΔΕΗ στην περιοχή του Βαρνάβα, σπινθήρες του οποίου έβαλαν φωτιά στα ξερά χόρτα.
Αρα οι κυβερνήσεις πρέπει να εξασφαλίσουν κονδύλια και να πιέσουν τη ΔΕΗ και τον ΔΕΔΔΗΕ να εκπονήσουν σχέδιο για την υπογειοποίηση όλων των καλωδίων – ιδιαίτερα εκείνων που διασχίζουν δασικές εκτάσεις και δεν έχουν καμία επαφή με κατοικημένες περιοχές. Συγχρόνως θα πρέπει να υπάρξει μια σοβαρή καμπάνια ενημέρωσης των πολιτών –που θα ξεκινάει από το σχολείο– και θα εκπαιδεύει τον κόσμο πώς να αποφεύγει κάθε ενέργεια που θα μπορούσε να προκαλέσει πυρκαγιά. Αλλά και να καθοδηγεί πώς θα πρέπει να προετοιμάσουν τα σπίτια τους που είναι κοντά σε δάσος για το ενδεχόμενο φωτιάς (δεξαμενές νερού, γεννήτριες κ.λπ.).
Κυρίως, όμως, θα πρέπει η χώρα να προχωρήσει μέσω των δασικών υπηρεσιών και των εθελοντών σε κάθε περιοχή στην ολοκληρωμένη διαχείριση των δασών (καθαρισμός της εύφλεκτης ύλης, δημιουργία ζωνών πυρασφάλειας, άνοιγμα δασικών δρόμων για την πρόσβαση στο δάσος) ώστε να μην εγκαταλείπονται στην τύχη τους και μετατρέπονται σε μια εύφλεκτη ζούγκλα. Ο πρόσφατος νόμος του υπουργείου Περιβάλλοντος για τον καθαρισμό των ιδιωτικών οικοπέδων κινείται στη σωστή κατεύθυνση. Ωστόσο χρειάζεται ολοκληρωμένη εθνική στρατηγική για τα δάση μας, που εξακολουθούν να καλύπτουν περίπου το ένα τρίτο της έκτασης της χώρας.
Η αυστηροποίηση της νομοθεσίας έναντι των εμπρηστών βάσει σχεδίου αλλά και των εμπρηστών εξ αμελείας –που οδηγεί σε υψηλά πρόστιμα, ακόμη και στη φυλάκιση των δραστών– είναι βέβαιο ότι θα αναγκάσει πλέον τους πολίτες να συμπεριφέρονται πιο υπεύθυνα και να τηρούν τους νόμους. Ενδεικτικό είναι ότι τα τελευταία χρόνια, έως ότου να αλλάξει ο νόμος προς το αυστηρότερο, το ποσοστό καταδίκης αυτών που συλλαμβάνονταν και διώκονταν για εμπρησμό από πρόθεση δεν ξεπέρασε ποτέ το 2% των υποθέσεων, ενώ προβλέπονταν ποινές-χάδι.
Πέρα όμως από το φόβητρο, το ζητούμενο είναι να καλλιεργηθεί στον πολίτη κοινωνική συνείδηση και έγνοια για το περιβάλλον που συνεχώς υποβαθμίζεται, δημιουργώντας ολοένα πιο ασφυκτικές συνθήκες διαβίωσης για όλους μας και κυρίως τις επόμενες γενιές.
