Η απρόσμενη εμφάνιση και ανάρτηση της ελληνικής σημαίας στην τελετή λήξης των Ολυμπιακών Αγώνων των Παρισίων, την ώρα που κυριαρχούσε το μαύρο του απόκοσμου τοπίου και της νύκτας μέσα στο Στάδιο της Γαλλίας, ήθελε να συμβολίσει τη γέννηση –και την αναγέννηση– μιας ιδέας. Δήλωνε ότι μέσα στην ερημιά μπορεί να υπάρξει η φλόγα, να αποκαλυφθούν τα χρώματα του φωτεινού ουρανού και της θάλασσας του χώρου που γέννησε τους Ολυμπιακούς Αγώνες και τόσα άλλα που αποτελούν κτήμα της ανθρωπότητας. Στεκόμαστε πάνω στους ώμους γιγάντων, σκέφτηκα. Ποιος άλλος λαός του δικού μας πληθυσμιακού μεγέθους χαίρει τέτοιας αναγνώρισης παγκοσμίως, για τα επιτεύγματα των προγόνων του; Εχουμε μεγάλο προβάδισμα. Τι το κάνουμε; Το αξιοποιούμε με σωφροσύνη και σύνεση ή το σπαταλάμε; Το ερώτημα αυτό βασανίζει τους Ελληνες από τα χρόνια της δουλείας, της Επανάστασης, σε όλη τη διάρκεια του επίπονου χτισίματος του κράτους και της διαχείρισης του πλέγματος των σχέσεών μας με τον κόσμο. Και οφείλει να μας απασχολεί πάντα, καθώς τα δώρα του παρελθόντος είναι μεγάλο βάρος και ευθύνη, αλλά και ανεξάντλητο σχολείο. Οι αρχαίοι Ελληνες δεν επιβίωσαν, δεν διέπρεψαν, δεν δημιούργησαν χάρις στην τύχη (αν και αυτή έπαιξε τον ρόλο της), αλλά επειδή έβλεπαν με οξυδέρκεια και ψυχραιμία τους κινδύνους και τις ευκαιρίες γύρω τους, επειδή μπόρεσαν να ενώσουν (αρκετές) δυνάμεις τους σε κρίσιμες στιγμές, και επειδή βρήκαν έναν τρόπο συνύπαρξης ακόμη και όταν δεν συμπαθούσαν ο ένας τον άλλον.
Ποιος άλλος λαός του δικού μας πληθυσμιακού μεγέθους χαίρει τέτοιας αναγνώρισης παγκοσμίως, για τα επιτεύγματα των προγόνων του;
Στις ημέρες που ακολούθησαν τη λήξη των Ολυμπιακών Αγώνων βλέπαμε τη γαλανόλευκη, τη σημαία του σύγχρονου ελληνικού κράτους, στον τόπο της, μακριά από συμβολισμούς και μύθους, σε καράβια και αυτοκόλλητα αυτοκινήτων, σε στολές δυνάμεων ασφαλείας, στα μπαλκόνια μας, να κυματίζει με φόντο τη ζωή μας. Στην πραγματικότητά μας. Με τα καλά και τα καταστροφικά της. Είδαμε αμέτρητους επισκέπτες να χαίρονται τον τόπο και την ιστορία του, αλλά και την έλλειψη υποδομών και πρόνοιας που διώχνει ντόπιους και ξένους. Παρά τους εμφανείς κινδύνους, την πικρή πείρα και τις διαμαρτυρίες, κήποι, πλαγιές, κορυφογραμμές και κάμποι καταβροχθίζονται από τσιμεντένια τέρατα και ακόρεστη απληστία. Το μέτρο έχει χαθεί, η υπερβολή διαλύει την ομορφιά και όμως βασιζόμαστε σε αυτή για να αποδώσουν οι υπερβολές μας. Ακραίες συμπεριφορές είναι πια ο κανόνας. Η ευγένεια και η καλοσύνη, αξιοσημείωτες πια, βρίσκουν ανταπόκριση από ολοένα λιγότερους. Και όμως, αυτοί είναι περισσότεροι απ’ ό,τι θα φανταζόμασταν, μέσα στο χάος της προχειρότητας και της ανομίας. Αυτοί φτιάχνουν νέες ομορφιές και συντηρούν παραδόσεις (ενίοτε με τον αναγκαίο εκσυγχρονισμό), αυτοί δημιουργούν δεσμούς που κρατούν την αγάπη ανθρώπων για τον τόπο μας. Αυτοί δίνουν τη μάχη εναντίον πυρκαγιών και της ασυδοσίας –είτε επαγγελματίες είτε πολίτες– όταν άλλοι παρακολουθούν από μακριά, χύνοντας χολή.
Πάνω από τα δημόσια χτίρια κυματίζει η σημαία, είτε οι λειτουργοί τιμούν τη θέση τους είτε την εκμεταλλεύονται προς όφελος των ιδίων και φίλων. Στην πολιτική, η οποία έχει την ευθύνη και τη δυνατότητα να αλλάξει τα πράγματα, κυριαρχεί η Ερις, η γνωστή πανταχού παρούσα πρόκληση για αλληλοκαρφώματα συντρόφων, τον αφανισμό αντιπάλων και την ακαταμάχητη ηδονή της σύγκρουσης και της στιγμιαίας υπεροχής. Οπως και στην κοινωνία, και στην πολιτική η αρπαγή της εφήμερης ευκαιρίας υπερτερεί του σχεδιασμού και της επίπονης προσπάθειας να εξασφαλιστεί το μέλλον. Και όμως, σε κάθε χώρο και χωριό, σε νησιά, στη θάλασσα και στη στεριά, υπάρχουν γυναίκες, άνδρες και παιδιά που κρατούν το σύνολο δεμένο, που ενώνουν το χθες με το αύριο. Σπόροι σε ολοένα πιο άγονο τοπίο. Αλλά σπόροι.
