Αν πάμε τον χρόνο δέκα χρόνια πίσω, θα συναντήσουμε ξανά τον ΣΥΡΙΖΑ ως αξιωματική αντιπολίτευση. Φαινομενικά, οι διαφορές με το 2014 δεν είναι μεγάλες. Στο βάθος, όμως, είναι. Δεν έχει καμία σχέση ο τότε ΣΥΡΙΖΑ με τον σημερινό. Και όχι μόνο σε πρόσωπα και θεσμικά όργανα.
Το 2014, ο ΣΥΡΙΖΑ τραβούσε ολοταχώς για την εξουσία. Σήμερα, κάτι τέτοιο μοιάζει με όνειρο μακρινό πια. Εδώ και ένα χρόνο περίπου, μετά την τελευταία συντριπτική εκλογική ήττα και την αποχώρηση του Αλέξη Τσίπρα, ο ΣΥΡΙΖΑ είναι ένα πρωτόγνωρο πολιτικό φαινόμενο, κυρίως μετά την ανάληψη της ηγεσίας του από τον Στέφανο Κασσελάκη.
Το έχουμε ξαναγράψει· αν όλο αυτό που συμβαίνει τον τελευταίο χρόνο στην Κουμουνδούρου αποτελούσε θέμα μυθιστορήματος, ο συγγραφέας θα δεχόταν σκληρή κριτική: η πλοκή του θα κρινόταν μάλλον ως «απίθανη», μη ρεαλιστική. Θα του λέγαμε ότι «αυτά τα πράγματα απλώς δεν συμβαίνουν». Να όμως που η πραγματικότητα έχει μεγαλύτερη φαντασία από εμάς – και αυτό είναι απόφθεγμα του Μαρξ.
Για ορισμένους, οι εξελίξεις, ειδικά αυτές των τελευταίων ημερών, με την «ανταρσία» του άλλοτε βασικού υποστηρικτή του Κασσελάκη, Παύλου Πολάκη, και μία ακόμη αποχώρηση των «οκτώ» της Πολιτικής Γραμματείας από συνεδρίαση οργάνου (που επί της ουσίας δεν είναι μονάχα «οκτώ», καθώς εκπροσωπούν ογδόντα επτά κομματικά στελέχη της λεγόμενης «φρουράς Τσίπρα»), δεν θα έπρεπε να μας εκπλήσσουν.
Γιατί; Διότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ήταν ποτέ κόμμα με τη στενή έννοια του όρου αλλά ένα σύνολο συνιστωσών. Κάτι, δηλαδή, πιο εύθραυστο, πιο ρευστό, ιδίως όταν μιλάμε για κόμμα εξουσίας.
Το 2015, το σύνολο αυτό των συνιστωσών κατέκτησε την εξουσία, με τη στήριξη και των ΑΝΕΛ του Πάνου Καμμένου. Από αυτό το σημείο κι έπειτα, ο ΣΥΡΙΖΑ άρχισε να λειτουργεί ως κόμμα: ως ένας οργανισμός πιο συμπαγής, πιο πυκνός και πιο στέρεος.
Ή, έστω, προσπάθησε. Τα γεγονότα του 2015, με αποκορύφωμα τις μεγάλες αποχωρήσεις εκείνου του φθινοπώρου, κατέδειξαν τους πρώτους σοβαρούς κλυδωνισμούς στο εσωτερικό του κόμματος.
Ωστόσο, διατήρησε την εξουσία με δεύτερη εκλογική αναμέτρηση καθώς και τη στιβαρότητά του. Αλλά το τελευταίο φαίνεται πως οφειλόταν, εν πολλοίς, σε ένα πρόσωπο: αυτό του Αλέξη Τσίπρα.
Ο τελευταίος διεκήρυττε τότε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ, ή αν προτιμάτε η Πρώτη φορά Αριστερά, δεν θα είναι παρένθεση στην κυβερνητική πολιτική της χώρας. Σχεδόν τον πιστέψαμε.
Σχεδόν. Η έλευση του Κυριάκου Μητσοτάκη άλλαξε τα δεδομένα, όπως επίσης το γεγονός πως όσο κι αν προσπάθησε να διατηρήσει την εξουσία ο ΣΥΡΙΖΑ, στην πορεία φάνηκε ότι δεν μπορούσε.
Μπορούσε μάλλον να ασκήσει εξουσία, πολιτική όμως όχι ιδιαίτερα. Προκάλεσε έτσι ανασφάλεια στο εκλογικό σώμα, συνέβη και η τραγωδία στο Μάτι το 2018, οπότε ένα χρόνο μετά, έχασε την εξουσία.
Από τότε την κοιτάζει με το κιάλι. Η αποχώρηση του Αλέξη Τσίπρα, με όλη τη φημολογία που τη συνόδευε, έδωσε τη χαριστική βολή. Εκτός και αν ως χαριστική βολή δούμε την εμφάνιση του Στέφανου Κασσελάκη.
Η αρχική υποστήριξη του τελευταίου τόσο από τον Τσίπρα αλλά κυρίως από τον Παύλο Πολάκη και τον Νίκο Παππά, επέφεραν μία ακόμα μαζική αποχώρηση επιφανών και ιστορικών στελεχών (η πολιτική πορεία των οποίων έκτοτε αγνοείται πάντως) και σιγά σιγά φτάσαμε σε μια ανατροπή: ο Πολάκης, όπως και το «στρατόπεδο» του Τσίπρα, να στρέφονται κατά του Κασσελάκη.
Αν δει κάποιος τη δεκαετία 2014-2024 στον ΣΥΡΙΖΑ σε μια συνέχεια, βλέπει ότι δεν είναι τόσο απίθανα αυτά που συμβαίνουν στο εσωτερικό του. Μάλλον έχουν μια συνέπεια: η πορεία του είχε κάτι αυτοκαταστροφικό αρχής εξαρχής. Το εκλογικό σώμα το είδε κάποια στιγμή ή, έστω, το διαισθάνθηκε.
Ποιος θα εμπιστευθεί την τύχη του σε μια ομάδα ανθρώπων με, πολιτικά μιλώντας, αυτοκαταστροφικές τάσεις;
Η συνέχεια, πάντως, αναμένεται με ιδιαίτερο ενδιαφέρον.
