«Παραμένω πεπεισμένος σήμερα, όπως και δεκαετίες πριν, ότι ο Καμύ σωστά επέλεξε την αξία της ζωής ως το απόλυτο ερώτημα, όμως οι γνώσεις της σύγχρονης φυσικής με έπεισαν ότι το να κρίνεις τη ζωή μέσα από τις εμπειρίες της καθημερινότητας είναι όπως το να κοιτάς έναν πίνακα του Βαν Γκογκ μέσα από ένα άδειο μπουκάλι αναψυκτικού», γράφει ο Αμερικανός φυσικός Μπράιαν Γκριν στο βιβλίο του «Η δομή του κόσμου. Χώρος, χρόνος και η υφή της πραγματικότητας» (μτφρ.: Μαριάννα Φλωράκη, εκδ. Ροπή). Παρακάτω προσθέτει: «Και ενώ ο Καμύ διαχώρισε τις ερωτήσεις σχετικά με τη φυσική και τις χαρακτήρισε ως δευτερεύουσες, εγώ είμαι πεπεισμένος ότι αυτές είναι θεμελιώδεις. (…) Το να μπορέσουμε να καταλάβουμε την πραγματική φύση του σύμπαντος πάντα αποτελούσε έναν από τους κυριότερους σκοπούς της φυσικής. Είναι δύσκολο να φανταστούμε ότι θα μαθαίναμε κάτι, όπως έγινε τον προηγούμενο αιώνα, που θα έκανε το μυαλό μας να σκεφτεί τόσο διαφορετικά, ότι δηλαδή η πραγματικότητα που βιώνουμε δεν είναι παρά ένα ίχνος της αληθινής πραγματικότητας».
Ως προς το τελευταίο, που αποτελεί και την πυρηνική ιδέα του βιβλίου, ένα παράδειγμα είναι το περίφημο «βέλος του χρόνου», όρο που επινόησε ο μεγάλος Βρετανός φυσικός σερ Αρθουρ Εντινγκτον. «Οι άνθρωποι γερνούν αλλά δεν γίνεται να ξαναγίνουν νέοι», γράφει ο Γκριν. «Αυτές οι ασυμμετρίες κυριαρχούν στις ζωές μας. Η διάκριση μεταξύ του μπροστά και του πίσω στον χρόνο είναι ένα κύριο στοιχείο της πραγματικότητας που βιώνουμε εμπειρικά».
Είναι κάτι που όλους μάς βασανίζει, όπως βασάνιζε τον Δημήτρη Χορν στο «Αλίμονο στους νέους». Μονάχα μια συμφωνία με τον Διάβολο (στο όνειρό του βέβαια και αυτή…) του εξασφάλισε το αντίστροφο. Υπάρχει λοιπόν μια θεμελιώδης ασυμμετρία όσον αφορά τον χρόνο στη φύση: μόνο μπροστά, ποτέ πίσω. Μεγαλώνουμε και γερνάμε· δεν ξαναγινόμαστε νέοι.
Παρ’ όλα αυτά, «οι γνωστοί και αποδεκτοί νόμοι της φυσικής δεν δείχνουν μια τέτοια ασυμμετρία: κάθε κατεύθυνση στον χρόνο, εμπρός ή πίσω, αντιμετωπίζεται από τους νόμους εξίσου. Και αυτή είναι η αρχή ενός τεράστιου παζλ. Τίποτα στις εξισώσεις της θεμελιώδους φυσικής δεν δείχνει οι κατευθύνσεις του χρόνου να αντιμετωπίζονται διαφορετικά η μία από την άλλη, και αυτό έρχεται σε πλήρη αντίθεση με όλα όσα βιώνουμε.
»Αναπάντεχα, αν και επικεντρωνόμαστε σε ένα γνώριμο χαρακτηριστικό της καθημερινότητας, η πιο ικανοποιητική λύση σε αυτή την αναντιστοιχία μεταξύ θεμελιώδους φυσικής και απλής εμπειρίας απαιτεί να συλλογιστούμε το πιο άγνωστο σε εμάς γεγονός – τη δημιουργία του σύμπαντος».
Φαίνεται πως συγκεκριμένες φυσικές συνθήκες κατά τη Μεγάλη Εκρηξη μπορεί να έχουν εισαγάγει μια κατεύθυνση στον χρόνο, όπως όταν ρυθμίζουμε ένα ρολόι, γυρνώντας τους δείκτες σε ένα καθορισμένο αρχικό σημείο, επιτρέποντάς τους να κινούνται προς τα εμπρός.
Το ερώτημα, όμως, παραμένει: Γιατί;
