Αν συγκρίνει κανείς τα πρωταγωνιστικά πρόσωπα και τα χαρακτηριστικά της συγκυρίας, αναμφίβολα θα θεωρήσει υπερβολική την αναζήτησή αναλογιών ανάμεσα στον θρίαμβο της «Αλλαγής» το 1981 και στη ρεαλιστική δυνατότητα επιστροφής του ΠΑΣΟΚ στην αρένα διεκδίκησης της εξουσίας λόγω της αποσύνθεσης του ΣΥΡΙΖΑ.
Επειδή όμως όλα μικραίνουν στο πέρασμα των δεκαετιών, και οι προσωπικότητες και τα ιστορικά διακυβεύματα, το κόμμα που ίδρυσε ο Ανδρέας Παπανδρέου με κεντρικό σύνθημα «εθνική ανεξαρτησία, λαϊκή κυριαρχία, κοινωνική δικαιοσύνη» βρίσκεται τώρα μπροστά σε μια μεγάλη ευκαιρία – τη δεύτερή του ευκαιρία.
Η φθορά της κυβέρνησης Μητσοτάκη, λόγω της διάψευσης των προσδοκιών για επίλυση των προβλημάτων της καθημερινότητας και βελτίωση του βιοτικού επιπέδου των πολλών, σε συνδυασμό με την ηθική καταρράκωση και συρρίκνωση του ΣΥΡΙΖΑ, θα μπορούσε να αναδείξει το ΠΑΣΟΚ σε εγγυήτρια πολιτική δύναμη για τη σταθερότητα και την πρόοδο.
Η επόμενη κυβέρνηση θα είναι πολυκομματική, πλην απρόβλεπτων γεγονότων. Ο αποκλεισμός συμμετοχής ακροδεξιού κόμματος (Βελόπουλου, Λατινοπούλου) στην κυβέρνηση εξαρτάται από τη στάση που θα κρατήσει το ΠΑΣΟΚ, είτε συνεργαστεί με τη Ν.Δ. ως δεύτερο, αλλά ισχυρό, κόμμα είτε την ξεπεράσει, απορροφώντας διάσπαρτα κομμάτια της ευρύτερης Κεντροαριστεράς-Αριστεράς. Αυτό μπορεί να συμβεί με τη δημιουργία νέου συμμαχικού σχήματος ή με μετακινήσεις προσώπων και ομάδων που θα εγκαταλείψουν το κόμμα Κασσελάκη, ή ό,τι έχει –ή θα έχει– απομείνει από τον ΣΥΡΙΖΑ του Αλέξη Τσίπρα.
Το αναγκαστικό rebranding που επέβαλε η εκλογική κατακρήμνιση από το 44% (2009) στο 4% (2015) δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μια σοφή επιστροφή χωρίς επανάληψη των καταστροφικών και αυτοκαταστροφικών λαθών.
Με αυτά τα δεδομένα, η εκλογή ηγεσίας στο ΠΑΣΟΚ είναι μια διαδικασία εθνικού και όχι απλώς κομματικού ενδιαφέροντος. Η εξάντληση της εσωκομματικής συζήτησης σε οργανωτικά-διαδικαστικά ζητήματα και σε συνθηματολογική αντιπαράθεση υπονομεύει τη μετατροπή της ευνοϊκής συγκυρίας σε δεύτερη ιστορική ευκαιρία, που προϋποθέτει έναν πραγματικό αναπροσανατολισμό, τόσο πολιτικό όσο και ταυτοτικό/πολιτισμικό.
Το ΠΑΣΟΚ έχει βαριά ευθύνη για την οικονομική και θεσμική χρεοκοπία της χώρας. Συνέβαλε στην εμβάθυνση της δημοκρατίας και στη διεύρυνση της μεσαίας τάξης, αλλά καθιέρωσε ένα πολιτικό παράδειγμα στηριγμένο στον λαϊκισμό, στον πελατειασμό και στην ιδιοκτησιακή αντίληψη για το κράτος.
Το αναγκαστικό rebranding που επέβαλε η εκλογική κατακρήμνιση από το 44% (2009) στο 4% (2015) δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μια σοφή επιστροφή χωρίς επανάληψη των καταστροφικών και αυτοκαταστροφικών λαθών του παρελθόντος.
Oσοι παρακολούθησαν το συνέδριο των ∆ημοκρατικών στις ΗΠΑ αισθάνθηκαν τι λείπει σήμερα από το ΠΑΣΟΚ: Ενότητα μπροστά στον κοινό σκοπό, που υπερβαίνει ατομικές επιδιώξεις, επεξεργασμένες θέσεις για το βασικό σοσιαλδημοκρατικό πρόταγμα που είναι η προστασία και ο εκσυγχρονισμός του κοινωνικού κράτους, αυτό το «κάτι μαγικό στην ατμόσφαιρα», όπως περιέγραψε η Μισέλ Ομπάμα τη συναισθηματική και φαντασιακή διέγερση όσων συναντήθηκαν στο Σικάγο, ελπίζοντας και πιστεύοντας ότι προσπαθούν για το καλό και το δίκαιο.
