Εδώ και περίπου δύο χρόνια, κάθε Eλληνας συνομιλητής μού μου έθετε μια παραλλαγή της ίδιας ερώτησης. «Σε μια χώρα τόσο μεγάλη και δυναμική όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, είναι πραγματικά ο Ντόναλντ Τραμπ και ο Τζο Μπάιντεν οι μόνοι δύο υποψήφιοι που μπορείτε να βρείτε για τις προεδρικές εκλογές;».
Σήμερα, η συζήτηση στην Ελλάδα έχει στραφεί σε μια αδιάκοπη ροή εικασιών: «Ποιοι Ελληνοαμερικανοί βρίσκονται κοντά στην Κάμαλα Χάρις;» ή «ποιοι είναι οι σύμβουλοι της Κάμαλα Χάρις;». Αυτές οι ερωτήσεις θεωρούνται πλέον συνηθισμένες κάθε φορά που εμφανίζεται ένας νέος υποψήφιος πρόεδρος, αλλά ελάχιστα πράγματα είναι «συνηθισμένα» στις εκλογές του 2024. Η ιδέα ότι η προεδρία και η εξωτερική πολιτική της Χάρις θα είναι μια απλή συνέχεια της πρώτης θητείας του Μπάιντεν είναι, στην καλύτερη περίπτωση, απίθανη.
Τι είναι, λοιπόν, αυτό που πρέπει να περιμένει η Ελλάδα στην περίπτωση που η Κάμαλα Χάρις ορκιστεί 47ος πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών; Οι αντιπρόεδροι γενικά έχουν οριακή επιρροή στην εξωτερική πολιτική του αφεντικού τους. Oταν αυτό το αφεντικό είναι ο Τζο Μπάιντεν, ο οποίος έχει αναδείξει την εξωτερική πολιτική σε ένα από τα κύρια πλεονεκτήματά του, είναι παράλογο να περιμένουμε να έχει προκύψει ένα διακριτό δόγμα Χάρις τα τελευταία τέσσερα χρόνια.
Η θητεία της στη Γερουσία δεν έχει δώσει επιπλέον ενδείξεις. Η Χάρις δεν υπηρέτησε στην Επιτροπή Εξωτερικών Σχέσεων, δεν την έχουμε δει να προκαλεί έναν Μάικ Πομπέο, έναν Τζέφρι Πάιατ ή έναν Τζον Μπας. Δεν θα μπορούσε να είναι ο φυσικός κύριος υποστηρικτής του East Med Act, όπως ήταν δύο μέλη τής εν λόγω επιτροπής, ο Μπομπ Μενέντεζ και ο Μάρκο Ρούμπιο.
Ως αποτέλεσμα των παραπάνω, έχει υπάρξει μεγάλη συζήτηση σχετικά με το ποιος συμβουλεύει και ποιος μπορεί να συμβουλέψει την Κάμαλα Χάρις. Η Ιστορία έχει δείξει ότι οι απόψεις και τα γραπτά των συμβούλων ή των υποψήφιων συμβούλων δεν αποτελούν αξιόπιστο προγνωστικό δείκτη για την εξωτερική πολιτική μιας κυβέρνησης. Με δεδομένη την τραυματική εμπειρία των Ελλήνων με τον Χένρι Κίσινγκερ, φαίνεται να υπάρχει μια συνεχής εστίαση στο ποιος μπορεί να παίξει τον ρόλο του «Κίσινγκερ» του επόμενου προέδρου. Ωστόσο, μια τέτοια «επιρροή» στο σημερινό διάχυτο και διευρυμένο κατεστημένο εθνικής ασφάλειας έχει ουσιαστικά εξαφανιστεί μαζί με τον ίδιο τον Κίσινγκερ. Μπορεί κάποιος μόνο να εικάσει ποιον σύμβουλο θα εμπιστευτεί περισσότερο ένας πρόεδρος.
Υπάρχουν δύο εμπειρίες της Κάμαλα Χάρις που διαμορφώνουν την κοσμοθεωρία της και πρέπει να ληφθούν υπόψη όταν κάνουμε εικασίες για το πώς θα μπορούσε να είναι η εξωτερική πολιτική της. Πρώτον, το συμπέρασμα ότι η Χάρις «δεν έχει εμπειρία στην εξωτερική πολιτική» είναι λανθασμένο. Μπορεί να υπάρχουν ερωτήματα σχετικά με τις λεπτομέρειες των θέσεών της, αλλά δεν θα έπρεπε να υπάρχουν για την εμπειρία της. Τα τελευταία τέσσερα χρόνια, λαμβάνει την Καθημερινή Ενημέρωση του Προέδρου (PDB). Βρίσκεται συνεχώς στην αίθουσα επιχειρήσεων. Υπήρξε το τελευταίο άτομο που συμβουλεύεται ο πρόεδρος Μπάιντεν πριν λάβει κρίσιμες αποφάσεις εξωτερικής πολιτικής. Ηγήθηκε της αντιπροσωπείας των Ηνωμένων Πολιτειών στη Διάσκεψη του Μονάχου για την Ασφάλεια. Συνυπολογίζοντας και την εμπειρία της στην Επιτροπή Πληροφοριών της Γερουσίας, η Χάρις διαθέτει περισσότερη εμπειρία στην εξωτερική πολιτική ως επερχόμενη πρόεδρος από ό,τι είχαν ο Τζίμι Κάρτερ, ο Ρόναλντ Ρέιγκαν, ο Μπιλ Κλίντον, ο Μπαράκ Ομπάμα και ο Ντόναλντ Τραμπ.
Η Ελλάδα πρέπει να υπενθυμίσει στην αντιπρόεδρο, στους συμβούλους της και στη βάση της γιατί είναι ιδανικός εταίρος για να είναι παρούσα, σε περίπτωση που θα αναλάβει καθήκοντα τον Ιανουάριο.
Δεν πρέπει επίσης να υποτιμούμε την έκθεσή της σε θέματα που αφορούν την Ελλάδα. Συμμετείχε στις ενημερώσεις και στην προετοιμασία που προηγήθηκαν της επίσκεψης εργασίας του πρωθυπουργού Μητσοτάκη στον Λευκό Οίκο το 2022. Hταν παρούσα στην ομιλία του σε κοινή συνεδρίαση του Κογκρέσου. Και είχε διμερή συνάντηση με τον πρωθυπουργό στο περιθώριο της Διάσκεψης του Μονάχου για την Ασφάλεια.
Το πιο σημαντικό σημείο που πρέπει να έχουμε κατά νουν είναι ότι η Κάμαλα Χάρις θα είναι από την πρώτη ημέρα ένας πρόεδρος σε καιρό πολέμου. Η εμπειρία της στην εξωτερική πολιτική, όπως περιγράφηκε παραπάνω, έχει αποκτηθεί σε μεγάλο βαθμό στο πλαίσιο δύο πολεμικών συγκρούσεων – στην Ουκρανία και στη Γάζα. Στην ομιλία της στο συνέδριο και στην πρώτη της συνέντευξη ήταν σαφές ότι αυτές οι δύο συγκρούσεις θα βρίσκονται στο επίκεντρο της σκέψης της για την εξωτερική πολιτική.
Η Χάρις έχει συμμετάσχει σε μια κυβέρνηση που δίνει προτεραιότητα στις συμμαχίες με ομόφρονες χώρες. Η ίδια έχει δηλώσει ότι «…στον διαρκή αγώνα μεταξύ δημοκρατίας και τυραννίας, ξέρω πού στέκομαι – και πού ανήκουν οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής». Και στην πρώτη της συνέντευξη τόνισε «τη σημασία της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας».
Αν αυτά αποτελούν τα θεμέλια ενός «δόγματος Χάρις», τότε η Ελλάδα βρίσκεται σε πλεονεκτική θέση. Υπάρχουν κοινές αξίες και συμφέροντα, η Ελλάδα συμμετέχει στην οικοδόμηση νέων θεσμών που ανταποκρίνονται στον κόσμο όπως είναι, έχει υποστηρίξει την Ουκρανία με θυσίες και μπορεί να συμβάλει στη σταθεροποίηση της Μέσης Ανατολής, αντί να πυροδοτήσει νέες εντάσεις. Οι απειλές που αντιμετωπίζουν η Ελλάδα και η Κύπρος προέρχονται από καθεστώτα που αμφισβητούν τον πιο σημαντικό διεθνή κανόνα: την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα.
Αντί να προσπαθούμε να μαντέψουμε ποιος ασκεί «επιρροή» στην Κάμαλα Χάρις, η Ελλάδα πρέπει να υπενθυμίσει στην αντιπρόεδρο, στους συμβούλους της και στη βάση της γιατί είναι ιδανικός εταίρος για να είναι παρούσα, σε περίπτωση που θα αναλάβει καθήκοντα τον Ιανουάριο.
*Ο κ. Εντι Ζεμενίδης είναι εκτελεστικός διευθυντής του Συμβουλίου Ελληνοαμερικανικής Ηγεσίας (HALC).
