«Ο στρατηγός δείχνει πως, παρά τις προσπάθειές του να βοηθήσει τον πρόεδρο, ο υποτιθέμενος μαέστρος της “τέχνης της συμφωνίας” υπήρξε “κορόιδο” των πιο αυταρχικών ηγετών του κόσμου. Φαίνεται πως η κολακεία και οι επιδείξεις μεγαλοπρέπειας από ηγέτες όπως ο (Κινέζος πρόεδρος) Σι, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν της Τουρκίας και ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν αρκούσαν για να κερδίσουν την εύνοια του Τραμπ», γράφει ο Νίκολας Νιάρχος σε παρουσίαση του βιβλίου «Σε πόλεμο με τον εαυτό μας», του Χ. Ρ. Μακμάστερ (H.R. McMaster) στους New York Times. Δεν χρειαζόμασταν τα απομνημονεύματα του απόστρατου στρατηγού των πεζοναυτών και άλλοτε συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας του Τραμπ για να γνωρίζουμε πως ο Πούτιν, ο Ερντογάν και άλλοι «ισχυροί άνδρες» γοητεύουν τον τέως και υποψήφιο πρόεδρο, καθώς ο ίδιος το έχει δηλώσει επανειλημμένως, και ως πρόεδρος έπραττε αναλόγως. Είναι χρήσιμο, όμως, λίγο πριν από τις προεδρικές εκλογές, να το επιβεβαιώνει σήμερα κάποιος που ήταν τόσο κοντά στον Τραμπ. Oμως, πόσο καθοριστική είναι η προσωπικότητα ενός προέδρου σε σχέσεις τέτοιου επιπέδου;
Ο Τζο Μπάιντεν ήταν αποφασισμένος να ακολουθήσει διαμετρικά αντίθετη πορεία από τον Τραμπ, θέτοντας την υπεράσπιση της δημοκρατίας στο κέντρο της εξωτερικής πολιτικής του. Θέσπισε την Προεδρική Πρωτοβουλία για τη Δημοκρατική Αναγέννηση (PIDR στην πρώτη σύνοδο κορυφής για τη δημοκρατία που φιλοξένησε, τον Δεκέμβριο του 2021). Ούτε εκεί ούτε σε άλλες δύο συνόδους κλήθηκε ο Πούτιν (ασφαλώς), αλλά ούτε ο Ερντογάν, του οποίου η χώρα είναι σύμμαχος των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ. Oλα έδειχναν ότι στην ανάγκη του να ανατρέψει την πολιτική του προκατόχου του και να ενισχύσει τις δημοκρατικές χώρες και τους δημοκράτες που μάχονταν εναντίον αυταρχικών καθεστώτων, ο Μπάιντεν θα επιβράβευε τους ιδεολογικούς συμμάχους του και θα απομόνωνε τους αντιπάλους του. Δεν θα ήταν η πρώτη φορά που η Τουρκία θα πλήρωνε για τις επιλογές της στην εξωτερική πολιτική και για την αμετροέπεια των ηγετών της.
Ο Ερντογάν κινείται με την ίδια ελευθερία που είχε επί Τραμπ – καταπιέζοντας αντιφρονούντες στο εσωτερικό, εφαρμόζοντας επιθετική πολιτική στο εξωτερικό.
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, όμως, η τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ, η ισοπέδωση της Γάζας από το Ισραήλ και ο κίνδυνος γενικότερης ανάφλεξης στη Μέση Ανατολή με την εμπλοκή της Χεζμπολάχ του Λιβάνου και του Ιράν προκαλούν τέτοια αναστάτωση, που ο ευγενής σκοπός της ενίσχυσης της δημοκρατίας δεν είναι πια προτεραιότητα. Η πολιτική αργής «αφαίμαξης» του καθεστώτος Πούτιν επέτρεψε στον πόλεμο στην Ουκρανία να διαρκέσει τόσο ώστε η Ρωσία να βρει νέες αγορές για την ενέργειά της, νέους προμηθευτές όπλων και να συνάψει ευρύτερες αντιδυτικές συμμαχίες. Οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ δεν μπορούσαν να ασχοληθούν με το γεγονός ότι η Τουρκία έπαιζε σε «διπλό ταμπλό», κερδίζοντας και από τη στενή σχέση της με τη Ρωσία και τη συνεργασία με την Ουκρανία. Επιπλέον, η ανάγκη των ΗΠΑ να στηρίξουν το Ισραήλ, την ώρα που ο πρωθυπουργός Νετανιάχου επενδύει στη συνέχιση και εξάπλωση των εχθροπραξιών, εξέθεσε τον Μπάιντεν στην κριτική πως νοιάζεται για τα ανθρώπινα δικαιώματα (άρα και για τη δημοκρατία) μόνον όταν αφορά τη στήριξη φίλων και την υπονόμευση εχθρών. Πιθανώς και οι πεσμένες φυσικές δυνάμεις του πρόεδρου οδήγησαν στην ατονία της εκστρατείας του υπέρ της δημοκρατίας.
Το αποτέλεσμα είναι ότι η Τουρκία (σύμμαχος που αυτονομείται συνεχώς) αποτελεί υπερβολικά πολύπλοκη υπόθεση για τις ΗΠΑ. Ετσι, ο Ερντογάν κινείται με την ίδια ελευθερία που είχε επί Τραμπ – καταπιέζοντας αντιφρονούντες στο εσωτερικό, εφαρμόζοντας επιθετική πολιτική στο εξωτερικό. Με άλλα λόγια, αν και είναι σημαντικό το ποιος εκλέγεται πρόεδρος, τα απρόβλεπτα γεγονότα καθορίζουν τις εξελίξεις.
