Μέχρι τον 19ο αιώνα ο μέσος όρος ζωής δύσκολα έφτανε τα πενήντα, με αποτέλεσμα οι περισσότεροι άνθρωποι να γλιτώσουν από άσκοπες υπαρξιακές κρίσεις. Τώρα είμαστε όλοι υπαρξιστές. Ψάχνουμε να δώσουμε μόνοι μας νόημα σε μια ζωή που δεν έχει κανένα νόημα από μόνη της. Μόλις πατήσεις τα σαράντα σε τριβελίζει η σκέψη να κάνεις «επανεκκίνηση» και να τα ξαναπάρεις όλα από την αρχή. Στα πενήντα το έχεις πάρει απόφαση ότι δεν μπορείς να αλλάξεις και πολλά.
Το ΠΑΣΟΚ, που σήμερα κλείνει τα πενήντα, κουβαλάει στα σουξέ του ότι δραματοποίησε τη Δημοκρατία, την έκανε να μοιάζει με τη χορογραφία ενός Ραντεβού με την Ιστορία. Ας μην παρασυρθούμε όμως στον λυρισμό. Αλλωστε αυτά τα κύματα συγκίνησης, όταν οι γενιές και οι εποχές γίνονταν ένα, ξεσπούσαν κυρίως στις προεκλογικές περιόδους. Μετά τις εκλογές το ΠΑΣΟΚ συνδύαζε την ουτοπία με τον ρεαλισμό και τον κυνισμό.
Το ΠΑΣΟΚ κουβαλάει στα σουξέ του ότι δραματοποίησε τη Δημοκρατία, την έκανε να μοιάζει με τη χορογραφία ενός Ραντεβού με την Ιστορία.
Στα πενήντα χρόνια της Μεταπολίτευσης το ΠΑΣΟΚ διαχειρίστηκε το ταμείο μόνο του ή με παρέα στα είκοσι πέντε από αυτά, η Ν.Δ. στα είκοσι και η Αριστερά στα πέντε. Η σούμα μισού αιώνα δείχνει την εθνική συναίνεση σε μια καταναλωτική δημοκρατία που ενώνει τους Ελληνες επειδή παρέχει ατελείωτο χρήμα. Το κράτος σαν πελώρια μπετονιέρα σκεπάζει με χρήμα το ρήγμα του διχασμού, αλλά όταν τα λεφτά στερεύουν το ρήγμα χάσκει ξανά, όπως είδαμε προ ολίγων ετών. Μεταπολίτευση σημαίνει κοινοτικοί πόροι, ξεχείλωμα του δημοσίου και του ιδιωτικού χρέους και ευέλικτη ηθική που εξασφαλίζει την ισότιμη πρόσβαση στα δώρα της παραοικονομίας.
Το ΠΑΣΟΚ στα νιάτα του έφερε νέες αντιλήψεις σε μια Ελλάδα που η αστυνομία ακόμα τσάκωνε τα παράνομα ζευγάρια πάνω στην πράξη και τα έσερνε στο τμήμα τυλιγμένα με τα σεντόνια για να εξακριβωθεί το έγκλημα. Αργότερα ταυτίστηκε με κρίσιμες επιλογές, όπως η συμμετοχή στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση (Ευρωζώνη), η θωράκιση του ελληνισμού (ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε.), τα μεγάλα δημόσια έργα και η παραμονή στην Ευρώπη (παρά την κρίση ταυτότητας που προκάλεσε η οικονομική κρίση). Μόλις πάτησε τα σαράντα ταλαιπωρήθηκε από τύψεις. Αποφάσισε να μας πείσει ότι θα κλειστεί σε μοναστήρι και δεν θα συνεργαστεί ξανά με τη Ν.Δ. Αυτή η άσκοπη υπαρξιακή περιπλάνηση μάλλον ξεπεράστηκε πρόσφατα. Το ΠΑΣΟΚ ευλόγησε μαζί με τη Ν.Δ. την τολμηρή συγχώνευση της Τράπεζας Αττικής με την Παγκρήτια. Δεν ίδρωσε το αυτί του από την κριτική του Στέφανου Κασσελάκη, που τώρα βλέπει την ηγεσία του να κλυδωνίζεται. Μπορεί τα δύο κόμματα να ψηφίζουν μαζί πολλά νομοσχέδια, αλλά αυτή ήταν μια πρόβα συγκυβέρνησης που έκανε πολλούς να κοιταχτούν με νόημα.
Κάπως έτσι το ΠΑΣΟΚ στα πενήντα του μπορεί να μη γοητεύει όπως στα νιάτα του, αλλά μάλλον ξαναβρίσκει σιγά σιγά την παλιά του αυτοπεποίθηση. Η χώρα, όταν χρειαστεί, μπορεί να αφεθεί ξανά στα σίγουρα χέρια του. Για ακόμα καλύτερες μέρες.
