Δεν γνωρίζω αν οι πρωθυπουργοί αναρωτήθηκαν ποτέ πώς φτάνουν οι εξαγγελίες τους στους πολίτες. Σε τι ποσοστό υλοποιούνται και αν υλοποιούνται μέσα στα συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα. Διότι είναι κοινός τόπος ότι ένα μέρος από αυτές τις εξαγγελίες, είτε ακούγονται εξαιτίας ενός γεγονότος και έχουν έκτακτο χαρακτήρα είτε είναι προγραμματισμένες, χάνεται κάπου στην πορεία. Και ποια είναι αυτή η πορεία; Μέγαρο Μαξίμου, υπουργεία, δημόσια διοίκηση. Πώς συμβαίνει αυτό;
Υστερα από μια πρωθυπουργική εξαγγελία ο αρμόδιος υπουργός ή αν υπάρχουν συναρμοδιότητες οι συναρμόδιοι υπουργοί, την εξειδικεύουν. Ετσι εκδίδεται η σχετική υπουργική απόφαση ή η ΚΥΑ στην περίπτωση των συναρμοδιοτήτων. Αν το μέτρο έχει πολλές πτυχές τότε μια υπουργική απόφαση δεν αρκεί. Στη συνέχεια η υπουργική απόφαση διαβιβάζεται στις αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες μαζί με τις εγκυκλίους και, αν υπάρχουν ερωτήματα από τους υπηρεσιακούς παράγοντες, εκδίδονται διευκρινιστικές εγκύκλιοι. Ακολούθως, όλο αυτό το πλέγμα των νόμων, των υπουργικών αποφάσεων και των εγκυκλίων επαφίεται στην εφαρμογή του στον πατριωτισμό των δημοσίων υπαλλήλων. Ετσι, είναι απροσδιόριστος ο χρόνος εντός του οποίου ο πολίτης εισπράττει την πρωθυπουργική εξαγγελία και κυρίως αν την εισέπραξε χωρίς τις καθ’ οδόν απώλειες. Και από εδώ αρχίζουν να δημιουργούνται τα πολιτικά προβλήματα για όλες τις κυβερνήσεις, διότι όλοι οι πρωθυπουργοί έχουν καλές προθέσεις, το ζήτημα είναι πώς αυτές παίρνουν σάρκα και οστά.
Ολο το πλέγμα των νόμων, των υπουργικών αποφάσεων και των εγκυκλίων επαφίεται στην εφαρμογή του στον πατριωτισμό των δημοσίων υπαλλήλων.
Τα προβλήματα είναι δύο: πρώτον, δεν υπάρχει ένας κεντρικός μηχανισμός ελέγχου που να παρακολουθεί πώς υλοποιείται μια κυβερνητική εξαγγελία. Σε ποιο στάδιο βρίσκεται σε κάθε χρονική στιγμή και, το κυριότερο, αν οι εξειδικεύσεις δεν αλλοιώνουν την ουσία της εξαγγελίας. Οι υπουργοί δυστυχώς –πλην ελαχίστων εξαιρέσεων– πάντα ασχολούνταν με τα «χοντρά γράμματα», αυτά που έγραφαν επικοινωνιακά, αφήνοντας τις λεπτομέρειες είτε στους συνεργάτες τους είτε στους υπηρεσιακούς παράγοντες. Ομως στις λεπτομέρειες κρίνεται η αποτελεσματικότητα μιας κυβέρνησης και η αξιοπιστία της. Σε αυτό το πρόβλημα όλοι οι υπουργοί, όλων των κυβερνήσεων έχουν ένα ελαφρυντικό. Και έτσι φτάνω στο δεύτερο πρόβλημα. Ποιο είναι αυτό το ελαφρυντικό;
Η δομή του ελληνικού δημοσίου, όπως άρχισε να σχηματίζεται στη δεκαετία του 1980 και έκτοτε όλες οι κυβερνήσεις δεν τόλμησαν να την αγγίξουν, αν και έβλεπαν τι δυσλειτουργίες προκαλούσε. Βολεύτηκαν. Αυτό το διαισθάνθηκε ο Κώστας Καραμανλής και μίλησε για την επανίδρυση του κράτους, αλλά ούτε ο ίδιος ούτε οι συνεργάτες του είχαν την ικανότητα αυτή τη διαίσθηση να τη μετατρέψουν σε πολιτική πράξη. Ετσι περιορίστηκε να αλλάξει τους πράσινους διευθυντές με γαλάζιους. Δεν γνωρίζω αν το συγκεκριμένο δημόσιο, με την έκταση που έχει και τους μηχανισμούς που διαθέτει, μπορεί να αλλάξει. Τα γεγονότα δείχνουν ότι υπάρχει μια έκδηλη αδυναμία στο πολιτικό προσωπικό να συλλάβει το μέγεθος του προβλήματος. Και για αυτό κάποιες εξαγγελίες φτάνουν παραμορφωμένες στους πολίτες, κάτι που έχει πολιτικές συνέπειες.
