Οταν ξημέρωσε η 7η Σεπτεμβρίου 1955, η ελληνική συνοικία της Πόλης ήταν κατεστραμμένη. Ο ανταποκριτής της «Ντέιλι Μέιλ», που την επισκέφθηκε μία εβδομάδα αργότερα, σχολίασε ότι ο κεντρικός δρόμος του Πέραν παρουσίαζε εικόνα χειρότερη από αυτή του βομβαρδισμένου από τους Γερμανούς Λονδίνου. Η λεωφόρος Ιστικλάλ, η εμπορικότερη ολόκληρης της Κωνσταντινούπολης, με τα ελληνικά, τα αρμενικά και τα εβραϊκά μαγαζιά, λεηλατείται από έναν καθοδηγούμενο όχλο. Στη δίκη που έγινε μετά το πραξικόπημα της 27ης Μαΐου 1960, που ανέτρεψε την κυβέρνηση Μεντερές, αποκαλύφθηκε πλήρως ο ρόλος τόσο του Μεντερές όσο και του Ζορλού και άλλων στελεχών του Δημοκρατικού κόμματος. Σήμερα ουδείς πλέον μιλάει για αγανακτισμένους Τούρκους πατριώτες της οργάνωσης «Η Κύπρος είναι τουρκική».
Αυτός ο πρωτοφανής σε έκταση και βαρβαρότητα διωγμός των Ελλήνων της Πόλης είχε –όπως ήταν αναμενόμενο– σημαντικό αντίκτυπο στην πολιτική ζωή της Ελλάδας. Το περιβάλλον ήταν το εξής: η χώρα δεν είχε πρωθυπουργό, καθώς ο Αλέξανδρος Παπάγος λόγω της ασθένειάς του αδυνατούσε να ασκήσει τα καθήκοντά του. Τον αναπλήρωναν οι δύο αντιπρόεδροι της κυβέρνησης, ο Στέφανος Στεφανόπουλος που ήταν και υπουργός Εξωτερικών και ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος που ήταν υπουργός Εθνικής Αμύνης. Ο Στ. Στεφανόπουλος την ημέρα του πογκρόμ βρισκόταν στο Λονδίνο για την τριμερή διάσκεψη για το Κυπριακό. Εκεί, είτε έδειξε έλλειψη πολιτικών αντανακλαστικών είτε είχε ελλιπή πληροφόρηση για τα συμβάντα στην Πόλη, δεν εγκατέλειψε τη διάσκεψη, κάτι που το χρεώθηκε στη συνέχεια. Τις ίδιες μέρες ο βασιλιάς Παύλος βρισκόταν στη Γιουγκοσλαβία, σε επίσημη επίσκεψη.
Οπως ήταν φυσικό, η αντιπολίτευση και σύσσωμος ο Τύπος κατηγόρησε την κυβέρνηση για την υποτονική αντίδρασή της, φτάνοντας στο σημείο πρωτοσέλιδα εφημερίδων να γράφουν για «χαλβάδες» και «γραικύλους και παρακμίες»*, αναφερόμενα στους δύο αντιπροέδρους της κυβέρνησης. Ετσι, αμφότεροι μπήκαν στην κούρσα διαδοχής του Παπάγου με το κύρος και το γόητρό τους βαθύτατα τραυματισμένα. Η Αθήνα, πέρα από τις έντονες διαμαρτυρίες προς την τουρκική κυβέρνηση, ανακοίνωσε πως οι ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις δεν θα συμμετείχαν σε νατοϊκά γυμνάσια.
Οπως ήταν επόμενο, τα τραγικά γεγονότα της Πόλης ενίσχυσαν το ήδη υπάρχον αντισυμμαχικό κλίμα μέσα στην κοινωνία. Αλλά και στο πολιτικό προσωπικό ήταν έκδηλα παρόμοια αισθήματα, σε σημείο παραδοσιακοί φίλοι της Δύσης, όπως ο Σοφοκλής Βενιζέλος και ο Γεώργιος Παπανδρέου, να θέτουν θέμα παραμονής της Ελλάδας στο ΝΑΤΟ. Η σταγόνα που έκανε το ποτήρι να ξεχειλίσει ήταν η ταυτόσημη επιστολή που απέστειλε στις 18 Σεπτεμβρίου 1955 ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Φόστερ Ντάλες προς τον Ελληνα και τον Τούρκο πρωθυπουργό, καθώς με αυτήν την επιστολή, που ζητούσε αμοιβαία αυτοσυγκράτηση, εξίσωνε τον δράστη με το θύμα.
Πέραν του συγκυριακού χαρακτήρα, το πογκρόμ της Πόλης εξέφραζε και την καταστατική θέση του νέου τουρκικού κράτους για εθνοκάθαρση.
* Ευάνθης Χατζηβασιλείου, «Η άνοδος του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην εξουσία, 1954-1965», εκδ. Πατάκη, σελ. 182.
