Είναι κοινώς παραδεκτό πως τα τελευταία πέντε χρόνια της δημόσιας ραδιοτηλεόρασης είναι μία από τις ιστορίες επιτυχίας (success stories) της κυβέρνησης. Η ΕΡΤ και το gov.gr φιλοτέχνησαν την εικόνα της εκσυγχρονιστικής Ν.Δ. κι αυτό διότι το έργο τους έφτασε στο σπίτι μας, στην τηλεοπτική συσκευή ή στο κινητό μας. Αλλες μεγάλες παρεμβάσεις, όπως π.χ. η ισότητα στον πολιτικό γάμο, μπορεί να ήταν σημαντικές, αλλά άγγιξαν μικρή μερίδα πληθυσμού: τη ΛΟΑΤΚΙ κοινότητα και ελάχιστους διανοουμένους που θεωρούν ότι το κράτος δεν πρέπει να κάνει διακρίσεις για οποιονδήποτε λόγο.
Δεν γνωρίζουμε τους λόγους αποχώρησης της επιτυχημένης διοίκησης της ΕΡΤ. Ακούγονται πολλά· από πιπεράτα, για διαγκωνισμούς και παρεμβάσεις στο Μαξίμου, μέχρι και γραφειοκρατικά. «Το να ζητάς από τον πρόεδρο της ΕΡΤ να έχει πτυχίο ΜΜΕ είναι σαν να ζητάς από τον υπουργό Ναυτιλίας να έχει δίπλωμα εμποροπλοιάρχου», έγραψε ο δικός μας Ανδρέας Πετρουλάκης (Facebook, 3.9.2024).
Υπάρχει όμως και κάτι βαθύτερο, που είναι η θεσμική κακοδαιμονία του Δημοσίου, η οποία πνίγει τα λίγα success stories, όταν αυτά αναδυθούν. Το 2007 ο καθηγητής κ. Δημήτρης Παπούλιας έγραψε ένα βιβλίο με τον (αισιόδοξο) τίτλο «Χρυσάφι είναι το Δημόσιο» (εκδ. Εστία). Οντας επιτυχημένος μάνατζερ δύο μεγάλων δημοσίων επιχειρήσεων (ΔΕΗ, ΟΤΕ), κατέγραψε την εμπειρία του από τη μακρά πορεία του στο Δημόσιο και τους προβληματισμούς του για το μέλλον. Στο τέλος του βιβλίου υπάρχει ένα αγωνιώδες ερώτημα: «Τι σημαίνει όλη αυτή η αβεβαιότητα που τυλίγει τη ΔΕΗ από τις εκλογές του 2004 και μετά; (σ.σ. τότε η ΔΕΗ είχε μπει πάλι σε τροχιά μαρασμού) Ποιος καταφέρνει να ακινητοποιεί τη μεγαλύτερη επιχείρηση της χώρας και μαζί όλη την οικονομική ζωή που τροφοδοτεί η ΔΕΗ με τα έργα της; Δεν ενδιαφέρεται η πολιτεία για τον πλούτο που χάνει;».
Στην περίπτωση της ΕΡΤ υπάρχει η αιώνια σύγκρουση της δημοσιογραφικής ακεραιότητας και του τηλεφώνου που έχει στο γραφείο του ο πολιτικός της προϊστάμενος.
Στην παρουσίαση του βιβλίου, που είχα την τιμή να συμμετάσχω, επιχείρησα να αποκριθώ στο ερώτημα «Δεν ενδιαφέρεται η πολιτεία για τον πλούτο που χάνει;». Ελεγα πως «η απάντηση είναι μεγαλόπρεπο “ΟΧΙ”. Η πολιτεία δεν είναι ένα πράγμα και δεν έχει τις απαιτήσεις του μετόχου μιας επιχείρησης, δηλαδή το κέρδος και τη μεγιστοποίηση της αξίας μιας εταιρείας. Η πολιτεία είναι πολλά πράγματα κι έχει πολλούς σκοπούς. Αυτοί σπανίως συμπίπτουν με τους στόχους μιας δημόσιας επιχείρησης. Η πολιτεία απαρτίζεται από την κυβέρνηση που στόχο έχει την επανεκλογή της. Απαρτίζεται από τους μαζικούς φορείς, όπως είναι το συνδικαλιστικό κίνημα που στόχο έχει τη βελτίωση της ζωής των εργαζομένων (πολλές φορές σκανδαλωδώς). Απαρτίζεται από ψηφοφόρους που επιζητούν το “κοινωνικό πρόσωπο” της επιχείρησης» («Δόκτωρ δημόσιο και μίστερ επιχείρηση», 12.12.2007).
Οι στόχοι μιας δημόσιας επιχείρησης είναι τις περισσότερες φορές αλληλοσυγκρουόμενοι. Στην περίπτωση π.χ. της κρατικής ΔΕΗ, ο υπουργός Ανάπτυξης έπρεπε να προασπίζεται ταυτοχρόνως και τα συμφέροντα του πωλητή (ΔΕΗ) και των καταναλωτών (πολιτών). Στην περίπτωση της ΕΡΤ γνωρίζουμε παλαιόθεν ότι υπάρχει η αιώνια σύγκρουση της δημοσιογραφικής ακεραιότητας και του τηλεφώνου που έχει στο γραφείο του ο εκάστοτε πολιτικός της προϊστάμενος. Λίγες φορές κέρδισε η πρώτη και μία από αυτές είναι η τωρινή, αφού τα δελτία ειδήσεων ήταν πιο αντικειμενικά και περιεκτικά συγκρινόμενα ακόμη και με εκείνα των ιδιωτικών καναλιών.
Θα ευχηθούμε «καλή επιτυχία» στη νέα διοίκηση, χωρίς πολλές ελπίδες να τη δούμε. Από τη στιγμή που οι άλλοι παράγοντες (είτε είναι πιπεράτοι είτε γραφειοκρατικοί) διαμορφώνουν την πορεία ενός δημόσιου οργανισμού, η καλή δουλειά μπαίνει σε δεύτερη μοίρα. Ασχέτως των ικανοτήτων που μπορεί να έχουν οι άνθρωποι, το καράβι μπαίνει στη ρότα που χαράσσουν οι τρίτοι παράγοντες, πιπεράτοι ή γραφειοκρατικοί…
