Μεταρρυθμίσεις ή φροντίδα για την καθημερινότητα; Συνήθως οι κυβερνήσεις ξεκινούν με υποσχέσεις για τις πρώτες και καταλήγουν με διανομή χρηματικών ενισχύσεων επικαλούμενες στροφή στη δεύτερη. Στ’ αλήθεια, τα προβλήματα της καθημερινότητας δεν είναι ίδια για όλους: για άλλον είναι ότι ο μισθός τελειώνει στα μισά του μήνα, για άλλον ότι πληρώνει διόδια (μίζες) για να κάνει τη δουλειά του, για άλλον ότι καθημερινά βασανίζεται στη λεωφόρο Κηφισού ή στα στενά του Flyover. Και το βασικότερο είναι ότι σε μια χώρα με υστερήσεις και αγκυλώσεις όπως στα καθ’ ημάς, η καθημερινότητα δεν μπορεί να βελτιωθεί αισθητά και σταθερά χωρίς μεγάλες μεταρρυθμίσεις.
Δείτε το ΕΣΥ: οι επί χρόνια περικοπές δαπανών σε συνδυασμό με τις νέες υγειονομικές ανάγκες από τις σύγχρονες συνθήκες ζωής αλλά και τα σπουδαία (και πανάκριβα…) επιτεύγματα γενετικής και ψηφιακής τεχνολογίας επιβάλλουν τη μεταρρύθμιση, την αναγέννηση του ΕΣΥ. Αν αφηνόταν να κάνει τη δουλειά του, αντί να κατερειπώνεται προς όφελος του ιδιωτικού –και κατ’ ουσίαν μονοπωλιακού– τομέα, θα έκανε θαύματα. Λείπει, όμως, η πολιτική βούληση, ακόμη και για επιμέρους διευθετήσεις που, όμως, θα είχαν ουσία.
Δύο παραδείγματα: (α) Το Πανεπιστήμιο Πειραιώς έχει προτείνει τη δημιουργία ενός σχήματος σαν αυτά που λειτουργούν σε άλλες χώρες (Γαλλία), που θα μείωνε τις ιδιωτικές δαπάνες υγείας από το 40% (πανευρωπαϊκό ρεκόρ επιβάρυνσης) στο 15% των συνολικών – με μετριοπαθείς προβλέψεις, κατά 1,5 δισ. Η πρόταση περιφρονήθηκε – κάποιους δεν τους συμφέρει. (β) Για τους μισθούς των γιατρών του ΕΣΥ είχε διατυπωθεί η πρόταση να διπλασιαστούν – ό,τι έκανε η Ρουμανία πέρυσι και ανέστρεψε τη φυγή των γιατρών της στο εξωτερικό. Το ετήσιο κόστος των αμοιβών είναι 560 εκατ. ευρώ, με επιπλέον 110 εκατ. αυξάνονται 20%, με 185 αυξάνονται 40% και με 560 εκατ. διπλασιάζονται. Είναι θέμα επιλογής: ανεκτούς μισθούς για τους γιατρούς ή, για παράδειγμα, 400 εκατ. για αυξήσεις όλων των συντάξεων κι άλλα χ εκατ. για 3ετή απαλλαγή από φόρο όσων έχουν σπίτια για ενοικίαση;
Η καθημερινότητα δεν μπορεί να βελτιωθεί αισθητά και σταθερά χωρίς μεγάλες μεταρρυθμίσεις.
Το στεγαστικό πρόβλημα. Πώς το αντιμετωπίζουν αλλού; Ενισχύουν την προσφορά κατοικίας. Η Πορτογαλία δίνει 2,7 δισ. από το Ταμείο Ανάκαμψης και κατασκευάζει 26.000 κοινωνικές κατοικίες, η Ισπανία 1 δισ. για 20.000 κατοικίες, η Ιταλία 1 δισ. για 10.000 κατοικίες, συνολικά 7 χώρες της Ε.Ε. δαπανούν 5,5 δισ. για να ενισχύσουν την προσφορά σπιτιών με προγράμματα κοινωνικής κατοικίας. Στα καθ’ ημάς, κοινωνικές κατοικίες δεν υπάρχουν, οργανισμός που να επιμελείται του θέματος δεν υπάρχει. Δεν υπάρχει η έγνοια. Υπάρχουν λεφτά. Αλλά μέχρι τώρα –πρωτοφανές και σκανδαλώδες– δίδονται ως δάνεια που ενισχύουν τη ζήτηση κατοικιών, ακριβαίνουν τις τιμές τους και εκτινάσσονται τα ενοίκια. Ετσι θα δοθούν άλλα 2 δισ. για αγορές σπιτιών κάτω των 15 ετών και, για να καλυφθεί το έλλειμμα προσφοράς κατοικίας, θα απαλλάσσονται επί 3ετία από τον σχετικό φόρο όσοι δεχθούν να νοικιάσουν σπίτια που τους περισσεύουν.
Υπάρχει κι ένας συμβολισμός στην απόφαση. Ολοκληρώνεται, λες, ο κύκλος της φοροδιαφυγής/φοροαποφυγής στο πιο αμαρτωλό πεδίο τους, στην οικοδομή. Υπάρχει, επίσης, και μια εξόφθαλμη ιδιαιτερότητα: δεν θα σκεφτόταν κανείς να απαλλαγούν κάποια χρόνια από τον φόρο εισοδήματος όσοι προσφερθούν να καλύψουν το έλλειμμα προσφοράς εργασίας σε ξενοδοχεία, επισιτισμό, κατασκευές και αλλού. Αλλο μισθωτή εργασία, άλλο περιουσία.
