Λίγο μετά την απόσχιση επτά πολιτειών από τις Ηνωμένες Πολιτείες το 1860 και άλλων τεσσάρων το 1861 και τη συνένωσή τους στη Συνομοσπονδία, σε αυτό που θα αποτελούσε την αφορμή για τον αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο, οι εκπρόσωποι της δουλοκτητικής κοινωνίας του Νότου είχαν ζητήσει τη διεθνή αναγνώριση, αποστέλλοντας μάλιστα πρεσβευτές σε Λονδίνο και Παρίσι. Αν και οι μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις εκείνης της εποχής τήρησαν κάποια ουδετερότητα, το τέλος του Αμερικανικού Εμφυλίου είναι γνωστό, με επιπτώσεις οι οποίες περιορίστηκαν εντός των ΗΠΑ, του –ανερχόμενου τότε– γίγαντα της διεθνούς σκακιέρας.
Ας αναλογιστούμε ένα σενάριο αντίστροφο, με διαφορά ενάμιση αιώνα. Μια ξαφνική ρήξη του πυρήνα της Ε.Ε. (Γαλλία, Γερμανία, Κάτω Χώρες) που θα οδηγούσε σε διακριτή πορεία την Ανατολή και τη Δύση ή τον Βορρά με τον Νότο και τις εναπομείνασες συνομαδώσεις κρατών να επιθυμούν τη στενότερη, αλλά δήθεν «ανεξάρτητη» σχέση με τις ΗΠΑ. Μια πιθανή απάντηση σε αυτό είναι η εικόνα του Ηνωμένου Βασιλείου που, από «ειδική σχέση», το μόνο που κατόρθωσε να κρατήσει σε σχέση με τις ΗΠΑ είναι ότι και στις δύο χώρες… παραμένει ως κύρια γλώσσα η αγγλική.
Βέβαια η Βρετανία ουδέποτε βρέθηκε στο επίκεντρο του ευρωπαϊκού εγχειρήματος. Η δημοσιευθείσα, χθες, έκθεση του Μάριο Ντράγκι ανέδειξε μια εικόνα ζοφερή για το μέλλον της Ε.Ε., εάν αυτή δεν προχωρήσει σε ετήσιες επενδύσεις της τάξεως του 5% (διπλάσιες του μεταπολεμικού Σχεδίου Μάρσαλ). Ο Ντράγκι περιγράφει όλα τα «ταμπού» (διαχείριση χρέους) και μιλάει για «υπαρξιακό πρόβλημα» που αντιμετωπίζει η Ευρώπη. Από αυτή τη στήλη έχει επανειλημμένως τονιστεί και η γεωπολιτική διάσταση της ευρωπαϊκής αδυναμίας, που έχει γίνει ορατή ακόμα και στους πλέον δύσπιστους μετά την έκρηξη του πολέμου στην Ουκρανία.
Ο συνδυασμός των κρίσεων που αντιμετωπίζει η Ε.Ε. αγγίζουν όλες τον πυρήνα του κοινού οικοδομήματος, που για την Ελλάδα, ας μην το λησμονούμε, αποτελεί (πέρα από όλα τα άλλα) και εγγύηση εθνικής ασφαλείας.
Οι τάσεις «χαλάρωσης» στην Ε.Ε. ήδη έχουν εμφανιστεί, όπως φάνηκε από πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις σε Γαλλία και Γερμανία. Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται, αλλά προσφέρει παραδείγματα. Και, όπως είναι γνωστό, ό,τι μπορεί να χτιστεί με κόπο, ιδρώτα και αίμα, μπορεί να γκρεμιστεί εάν συντρέχουν συνθήκες τέλειας καταιγίδας.
