Τι είναι το βαθύ κόμμα; Ενας οργανισμός με μια γραφειοκρατία και ένα στελεχικό δυναμικό που έχει αποκτήσει, με το πέρασμα του χρόνου, δικά του συμφέροντα. Είναι ένας αυτόνομος πόλος εξουσίας που διεκδικεί τη συμμετοχή του στη λήψη αποφάσεων στρατηγικού χαρακτήρα όσο και μικροδιευθετήσεων που επιβεβαιώνουν την ύπαρξη και την ισχύ του. Βρίσκεται σε μια διαλεκτική σχέση με την κρατική μηχανή, καθώς τα συμφέροντά του εξυπηρετούνται μέσα από τους μηχανισμούς της. Το κυριότερο όμως χαρακτηριστικό του βαθέος κόμματος είναι ο έλεγχος από αυτό της κυβερνητικής εξουσίας. Αν δεν συναινέσει, δεν προχωράει τίποτα. Εκφραστές του είναι βουλευτές και υπουργοί που οφείλουν τη σταδιοδρομία τους στη στήριξη που είχαν από το βαθύ κομματικό κράτος.
Πρόκειται, σε τελική ανάλυση, για έναν συντηρητικό μηχανισμό που αντιστρατεύεται κάθε μεταρρύθμιση που κρίνει ότι περιορίζει την ισχύ του ή υπονομεύει τη συνοχή του. Η πολιτική ζωή της Μεταπολίτευσης αφθονεί από παρεμβάσεις του βαθέος κόμματος οι οποίες ακύρωσαν απαραίτητες τομές σε βασικούς τομείς της κυβερνητικής δραστηριότητας. Ηταν μια νίκη των μηχανισμών επί της πολιτικής. Να θυμηθούμε ποιος αντιτάχθηκε στη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος που εξήγγειλε η κυβέρνηση του Κώστα Σημίτη. Το όλον ΠΑΣΟΚ, με επικεφαλής τους συνδικαλιστές του. Μια μεταρρύθμιση που αν υλοποιούνταν ενδεχομένως να αποφεύγαμε τα μνημόνια.
Η πολιτική ζωή της Μεταπολίτευσης αφθονεί από παρεμβάσεις του βαθέος κόμματος, οι οποίες ακύρωσαν απαραίτητες τομές σε βασικούς τομείς της κυβερνητικής δραστηριότητας. Ηταν μια νίκη των μηχανισμών επί της πολιτικής.
Λίγο αργότερα οι υπουργοί-εκπρόσωποι του βαθέος κόμματος έπεισαν τον πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου να αγνοεί τις αυστηρές προειδοποιήσεις των εταίρων μας για την κατάσταση της εθνικής οικονομίας με το επιχείρημα «σε λίγο θα μας ξεχάσουν». Και ήταν οι ίδιοι υπουργοί που αρνήθηκαν να δώσουν στον Θεόδωρο Πάγκαλο στοιχεία για τους κρατικούς οργανισμούς που επόπτευαν. Ως γνωστόν, μέσω αυτών των κρατικών οργανισμών το βαθύ κόμμα αποκτά πρόσθετη ισχύ. Το κλείσιμό τους ή η ιδιωτικοποίησή τους αποτελούσε σοβαρό πλήγμα στο κύρος του και για αυτόν τον λόγο αντιδρούσε τότε έντονα.
Οταν τα μέτρα της τρόικας επέβαλαν εμμέσως τον περιορισμό της ισχύος του βαθέος ΠΑΣΟΚ, οι εκπρόσωποί του, αφού έδωσαν σκληρή μάχη για να τα ματαιώσουν, τελικά μετακόμισαν στον επελαύνοντα ΣΥΡΙΖΑ. Η συνέχεια είναι γνωστή. Και το ΠΑΣΟΚ αποσυντέθηκε και ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπόρεσε να αφομοιώσει και να εντάξει στις ανύπαρκτες δομές του έναν ολόκληρο μηχανισμό. Η περίπτωση της εκπαραθύρωσης Κασσελάκη επιβεβαιώνει την τραυματική σχέση βαθέος κόμματος – ηγεσίας. Οταν οι απαράτσικ του ΣΥΡΙΖΑ έκριναν ότι το κόμμα φεύγει από τα χέρια τους, συνασπίστηκαν όλοι εναντίον του εκλεγμένου ηγέτη τους. Στο ΠΑΣΟΚ ποτέ δεν τόλμησε το βαθύ κόμμα να ανατρέψει τον Σημίτη ή τον Παπανδρέου. Τους αποδυνάμωσε όμως σημαντικά. Στον ΣΥΡΙΖΑ, όπου επιβιώνουν τα άγρια ένστικτα της εσωκομματικής αντιπαλότητας, έφτασαν μέχρι το τέλος.
Από μια άποψη, τυχερή η Νέα Δημοκρατία που με την αστική νοοτροπία της κράτησε σε σχετική απόσταση το κόμμα από την κυβέρνηση.
