Θυμάστε την κωμωδία «Πολυτεχνίτης και ερημοσπίτης» (1963) του Αλέκου Σακελλάριου; Ο Θανάσης Βέγγος υποδύεται έναν καλόκαρδο επαρχιώτη, χωρίς ιδιαίτερα προσόντα, που έρχεται στην Αθήνα και αναλαμβάνει όποια δουλειά βρίσκει, με απογοητευτικά αποτελέσματα. Κάποια στιγμή γίνεται φωτογράφος, χωρίς να πολυγνωρίζει πώς λειτουργεί η φωτογραφική μηχανή. Μπουρδουκλώνεται κάτω από εκείνο το μαύρο πανί, προσπαθεί ματαίως να καδράρει όλους τους φωτογραφιζόμενους και γενικά δεν ξέρει τι του γίνεται.
Ετυχε μήπως αυτές τις ημέρες να δείτε την παρουσίαση του νέου iPhone της Apple; Είναι το 16ο της σειράς και, φωτογραφικά μιλώντας, μοιάζει σαν να απευθύνεται στον ακριβώς αντίθετο ανθρωπότυπο. Για να είμαστε πιο ακριβείς, «η δημοφιλέστερη φωτογραφική μηχανή του κόσμου», που έκανε εξαρχής τη φωτογράφιση «πανεύκολη για τον καθένα», διαθέτει πλέον και ένα επιπλέον, εύχρηστο κουμπί, το οποίο κάνει τη λήψη φωτογραφιών, το ζουμ και το βάθος πεδίου, υπόθεση δευτερολέπτου. Συνδυάζεται επίσης με λογισμικό τεχνητής νοημοσύνης, δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στον χρήστη να φωτογραφίσει ένα σκυλάκι και να πληροφορηθεί αμέσως τι ράτσα είναι, να επισκεφθεί ένα μουσείο και να μάθει πάραυτα τον αρχιτέκτονά του ή να διαβάσει τις φοιτητικές σημειώσεις του και αβίαστα να εμβαθύνει σε ένα γράφημα.
Οι περισσότερες βέβαια εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης διευκολύνουν τις καθημερινές μας δραστηριότητες. Στο πεδίο της πληροφορίας και της γνώσης, το περίφημο ChatGPT της Open AI γίνεται όλο και πιο ικανό στο να δίνει αυτοστιγμεί απαντήσεις επί παντός επιστητού. Το Midjourney μετατρέπει οτιδήποτε του ζητηθεί σε εικόνα και το Sora κάνει το ίδιο, αλλά σε βίντεο. Εκείνη η παλιά εφαρμογή που άκουγε ένα τραγούδι και έδινε αμέσως όλα τα στοιχεία –το Shazam– δεν μοιάζει πλέον τόσο μαγική.
Τι θα γινόταν όμως αν, αντί για άμεσες απαντήσεις σε κάθε ερώτημα, λέγαμε ενίοτε «δεν ξέρω»; Τι θα πείραζε αν ήμασταν λιγότερο σίγουροι για τον τίτλο ενός τραγουδιού, τη ράτσα ενός σκυλιού, τα οικονομικά αδιέξοδα της Ε.Ε.; Θα είχαμε λιγότερες βεβαιότητες; Ή θα πελαγώναμε σε έναν σύνθετο κόσμο; Δεν γνωρίζω την απάντηση, ούτε και προτείνω να κάνουμε τις δουλειές μας τσάτρα-πάτρα, όπως ο υπέροχος «Θανάσης Μπιρμπίλης». Αναρωτιέμαι μόνο μήπως η γνώση χωρίς τη διαδικασία της μάθησης οδηγεί ενίοτε στην ακλόνητη βεβαιότητα. Και με κίνδυνο να αποδειχθώ νεολουδίτης, συμπάσχω με τον Βέγγο, όταν σε εκείνη την ταινία, ενώ προσπαθεί να βγάλει άκρη με την κάμερα, λέει ήρεμα: «Κάντε τη δουλειά σας εσείς και αφήστε με εμένα να βουρλίζομαι».
