Δύο ήταν οι κεντρικές πολιτικές της Αγκελα Μέρκελ. Η φθηνή ενέργεια από τη Ρωσία και το άνοιγμα των συνόρων της Γερμανίας σε 1.000.000 μετανάστες-πρόσφυγες. Η μεν ενεργειακή πολιτική της μπορεί να συνέβαλε στα επιτεύγματα της γερμανικής βιομηχανίας, όμως κατέστησε τον Βλαντιμίρ Πούτιν οικονομικά πανίσχυρο. Η δε μεταναστευτική της πολιτική μπορεί να κάλυψε τις απαιτούμενες θέσεις εργασίας της οικονομίας της πατρίδας της, όμως τελικά δημιούργησε πλείστα όσα πολιτικά και κοινωνικά προβλήματα σε όλο τον ευρωπαϊκό χώρο και στη Γερμανία.
Τελικά ήταν πολιτικά μύωψ η Μέρκελ; Καθόλου! Απλώς έβαζε τα συμφέροντα της γερμανικής οικονομίας υπεράνω όλων. Είχε –και λόγω της καταγωγής της– μια οικονομίστικη σκέψη και γι’ αυτόν τον λόγο έβλεπε την ευρωπαϊκή ενοποίηση με όρους Κοινής Αγοράς. Τίποτα παραπάνω. Στην κρίσιμη δεκαετία του 2000, όταν η Ευρωπαϊκή Ενωση έπρεπε να προχωρήσει στη θεσμική εμβάθυνση, επιλέχθηκε η διεύρυνση προς τα ανατολικά διότι αυτό συνέφερε τη γερμανική οικονομία. Η ανατολική Ευρώπη πάντα ήταν ο οικονομικά ζωτικός χώρος της Γερμανίας.
Το ερώτημα πλέον δεν είναι πού πάει η Γερμανία, αλλά προς τα πού βαδίζει η Ευρώπη. Το μεταναστευτικό είναι ένα πρόβλημα όχι δυσεπίλυτο, αλλά ανεπίλυτο.
Σήμερα όλοι καλούμαστε να πληρώσουμε το τίμημα των επιλογών της Αγκελα Μέρκελ. Και φυσικά οι ίδιοι οι Γερμανοί, οι οποίοι βλέπουν τη βιομηχανία τους να γνωρίζει μια πρωτόγνωρη κρίση και την ακραία, αντισυστημική Δεξιά να θεριεύει. Μια χώρα που έχει γνωρίσει αδιάλειπτη ανάπτυξη και ηγεμονία, ξαφνικά καλείται να διαχειριστεί μια δομική κρίση. Αμφιβάλλω αν οι γερμανικές ελίτ μπορούν να τα καταφέρουν. Μέχρι στιγμής –και λόγω μιας ανεπαρκούς ηγεσίας– δείχνουν σημάδια πανικού. Τα μπρος πίσω στο ουκρανικό ζήτημα και η προχθεσινή απόφαση για το κλείσιμο των συνόρων και τις απελάσεις, φανερώνουν πως λείπει το καθαρό μυαλό. Ηγεσίες που πανικοβάλλονται από ένα τοπικό και εν πολλοίς αναμενόμενο εκλογικό αποτέλεσμα, προφανώς βρίσκονται σε αδυναμία να λαμβάνουν ορθές αποφάσεις.
Το ερώτημα πλέον δεν είναι πού πάει η Γερμανία, αλλά προς τα πού βαδίζει η Ευρώπη. Το μεταναστευτικό είναι ένα πρόβλημα όχι δυσεπίλυτο, αλλά ανεπίλυτο. Και να βρεθεί ένας μαγικός τρόπος ώστε οι ροές να σταματήσουν προς τα εδάφη της, ο αριθμός των ήδη εγκατεστημένων μεταναστών είναι τεράστιος. Οσοι βαυκαλίζονται με την πολιτική των απελάσεων ή είναι ανόητοι ή δημαγωγοί. Οι ευρωπαϊκές κοινωνίες βρίσκονται αντιμέτωπες με εκατομμύρια νέους ανθρώπους, που ναι μεν επιζητούν μια καλύτερη ζωή, αλλά συγχρόνως απορρίπτουν τους νόμους και τα ήθη των κρατών από τα οποία απαιτούν αυτή την καλύτερη ζωή. Τι κάνουμε; Διακρίνω μια συλλογική απορία περί του πρακτέου. Ακούγονται διάφορες φωνές που περιγράφουν το φαινόμενο, αλλά μια ολοκληρωμένη πολιτική πρόταση για την αντιμετώπισή του δεν έχει εμφανιστεί.
Ο πρωθυπουργός ζήτησε αυξημένη χρηματοδότηση για τη φύλαξη των συνόρων μας. Το πρόβλημα όμως δεν είναι οικονομικό. Είναι αμιγώς πολιτικό και αφορά το πώς αντιμετωπίζεις μια λέμβο με παράνομους μετανάστες. Τι κάνεις και πώς αντιμετωπίζεις τις ποικίλες αντιδράσεις.
