Σε κάτι περισσότερο από δύο μήνες, η Θεσσαλονίκη πρόκειται να ζήσει ένα πραγματικά χαρμόσυνο γεγονός: την έναρξη λειτουργίας της βασικής γραμμής του μετρό. Η εξέλιξη αυτή είναι ακόμη δύσκολα πιστευτή στην πόλη, και όχι άδικα. Το μόνο δημόσιο έργο που έχει επιτραπεί να χρηματοδοτηθεί από τρία κοινοτικά πλαίσια στήριξης έφθασε αρκετές φορές κοντά στην απόλυτη καταστροφή – αλλά πλέον τελείωσε. Εχοντας ζήσει από πρώτο χέρι την εμπειρία των γραμμών 2 και 3 στην Αθήνα, ξέρουμε καλά πως λίγο μετά τα εγκαίνια, όλο το «δύσκολο» παρελθόν του έργου θα αργοσβήσει στη συνείδηση του κόσμου. Κανείς σήμερα δεν συζητά στην Αθήνα, λ.χ., για πόσα χρόνια έμεινε κλειστή η πλατεία στο Μοναστηράκι ή πόσα χρόνια χρειάστηκε να περάσει ο μετροπόντικας από το Σύνταγμα. Κάτι ανάλογο φαντάζομαι ότι θα συμβεί και στη Θεσσαλονίκη, όσο και αν η πόλη ταλαιπωρήθηκε. Τα έργα μετρό είναι πολύτιμα για μια πόλη και μόνο σε αναβάθμιση της ποιότητας ζωής των πολιτών της μπορούν να οδηγήσουν.
Ωστόσο, έχοντας επισκεφθεί πολλές φορές το έργο, τις τελευταίες δύο να είναι πλέον ολοκληρωμένο (σε φάση δοκιμαστικής λειτουργίας), θα ήθελα να κάνω μια παρατήρηση: Κανένας από τους σταθμούς του μετρό της Θεσσαλονίκης δεν έχει αρχιτεκτονική ταυτότητα. Ουσιαστικά, βλέπεις μια μικρογραφία των επιλογών του μετρό της Αθήνας: γκρι (άντε μαύρος) γρανίτης, με κάποια μεταλλικά στοιχεία σε διαφορετικά χρώματα, ίσως κάποιος έξυπνος φωτισμός και, βέβαια, κάποιες προθήκες με αρχαιότητες.Ο μόνος σταθμός που θα ξεχωρίζει είναι εκείνος της Βενιζέλου, στον οποίο μένει να φανεί αν ο επισκέπτης θα έχει την αίσθηση ενός σημαντικού αρχαιολογικού χώρου, έστω και εγκιβωτισμένου ή «τεχνητού» (όπως υποστηρίζουν οι περισσότεροι αρχαιολόγοι), ή θα καταλήξει κάτι που απλώς προσπερνάς, όπως ο αρχαιολογικός χώρος μέσα στον σταθμό Μοναστηράκι στην Αθήνα.
Η πίεση για την ολοκλήρωση του έργου δεν άφησε, προφανώς, περιθώριο για «καλλιτεχνικές αναζητήσεις» και αυτό είναι κατανοητό. Ο διάσημος Γερμανός αρχιτέκτονας Λούντβιχ Μις φαν ντερ Ρόε κάποτε είπε ότι η αρχιτεκτονική είναι η επιθυμία μιας εποχής εκφρασμένη στον χώρο. Αραγε ποια είναι η επιθυμία της Θεσσαλονίκης σήμερα; (Εκτός από το να λειτουργήσει το έργο.) Μετά τα εγκαίνια, αφού ο κόσμος χαρεί το μετρό και συνειδητοποιήσει την ύπαρξή του, θα μπορούσε αυτή η συζήτηση να ανοίξει.
