Το βράδυ της 13ης Οκτωβρίου, θα γνωρίζουμε τη νέα ηγεσία του ΠΑΣΟΚ, πόσο ισχυρή θα είναι (ανάλογα με το μέγεθος της συμμετοχής – ο πήχυς είναι στις 270.000 των εσωκομματικών εκλογών του 2021), ποιος/α θα είναι το Νο 2 στο κόμμα, ανάλογα με τις συμμαχίες του δεύτερου γύρου και ποιο θα είναι το πολιτικό στίγμα, με βάση όσα ειπώθηκαν και δεν ειπώθηκαν προεκλογικά.
Η νέα ηγεσία του ΠΑΣΟΚ θα ξεκινήσει από θετική αφετηρία, με δεδομένη τη δεύτερη θέση που έχει κατακτηθεί δημοσκοπικά και την αποσύνθεση του ΣΥΡΙΖΑ. Θα τη διευκολύνει και η εικόνα ενότητας που θα προκύψει από το γεγονός ότι κανένας από τους διεκδικητές της ηγεσίας δεν σκοπεύει να φύγει, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα. Οι δημοσκοπήσεις αναμένεται να είναι ακόμη πιο ευνοϊκές για το ΠΑΣΟΚ, μετά την ανάδειξη της νέας ηγεσίας όπως συνήθως συμβαίνει (μόνο με τον Στ. Κασσελάκη δεν τηρήθηκε αυτή η παράδοση).
Λίγες ημέρες μετά, ο/η πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ θα φύγει για τις Βρυξέλλες, για να συμμετάσχει στη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Σοσιαλιστικού Κόμματος, και θα έχει θερμή υποδοχή εκεί, γιατί οι ευρωσοσιαλιστές χρειάζονται ισχυρές ηγεσίες με νωπή εντολή.
Κάπως έτσι θα κλείσει ο κύκλος της ευφορίας και θα αρχίσει η προσαρμογή στη σκληρή πραγματικότητα, που ορίζεται από την κοινωνική δυσφορία για τα προβλήματα της καθημερινότητας (ακρίβεια, ΕΣΥ κ.ο.κ.) και την κρίση εμπιστοσύνης των πολιτών προς τους θεσμούς σε ένα περιβάλλον ραγδαίων ανακατατάξεων (γεωπολιτικών, γεωοικονομικών, κλιματικής αλλαγής κ.ά.).
Κορυφαία δοκιμασία στη Βουλή θα είναι η συζήτηση για τον προϋπολογισμό, το προσχέδιο του οποίου θα εισαχθεί προς συζήτηση στην αρμόδια επιτροπή αρχές Οκτωβρίου.
Εκεί θα φανεί, από την τονικότητα αλλά και από τις θέσεις που θα διατυπωθούν (είτε είναι βουλευτής ο/η πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ είτε όχι) ποια θα είναι η αντιπολιτευτική γραμμή, δηλαδή πώς θα διαμορφωθεί η δοσολογία ανάμεσα στην απροκατάληπτη κριτική και τη μηδενιστική προσέγγιση. Επίσης, θα φανεί αν θα δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην επικοινωνία (με επένδυση στη συνθηματολογία, στα κλισέ και στα απλοϊκά μοτίβα ανάλυσης) ή στην πολιτική, με προτεραιότητα στον προγραμματικό λόγο και στις επεξεργασμένες θέσεις (για τη φορολογία, το αναπτυξιακό μοντέλο, την παραγωγική βάση, τον υπερτουρισμό, τον ρόλο του ιδιωτικού τομέα στα δημόσια αγαθά).
Οι εκλογές είναι προγραμματισμένες για το 2027. Ανεξάρτητα από το αν θα τηρηθεί αυτό το χρονοδιάγραμμα ή όχι, θα υπάρχει ικανό διάστημα για να φανεί πώς τοποθετείται το ΠΑΣΟΚ, υπό τη νέα του ηγεσία, στον άξονα Αριστερά/Δεξιά και, επομένως, ποια είναι η προοπτική κυβερνητικών συνεργασιών μετεκλογικά.
Μέσα στον Νοέμβριο, για παράδειγμα, θα γίνει πανεργατική απεργία από τη ΓΣΕΕ και την ΑΔΕΔΥ. Το ΠΑΣΟΚ μπορεί να κινηθεί όπως παλιά, όπως πάντα, νταντεύοντας τους συνδικαλιστές, ή ανοίγοντας μια συζήτηση για την ανάγκη νέων τρόπων διεκδίκησης σε μια διαρκώς μεταβαλλόμενη εργασιακή πραγματικότητα.
Πολύ νωρίς, θα χρειαστεί να δοθούν απαντήσεις για το μεταναστευτικό, τα ελληνοτουρκικά, τις ελληνοαμερικανικές σχέσεις μετά τις προεδρικές εκλογές εκεί, τον πόλεμο στην Ουκρανία, το Παλαιστινιακό. Ολα αυτά τα θέματα έχουν βαρύ ιδεολογικό φορτίο και καθόλου προδιαγεγραμμένο πλαίσιο, δεδομένου ότι είναι εντελώς διαφορετική η γερμανική σοσιαλδημοκρατία από εκείνη της Ιβηρικής. Προς τα πού θα κοιτάζει το ΠΑΣΟΚ. Προς το Βερολίνο του Σολτς ή προς τη Μαδρίτη του Σάντσεθ;
Στο νομοσχέδιο για την ισότητα στον γάμο η Κοινοβουλευτική Ομάδα του ΠΑΣΟΚ διχάστηκε, με αποτέλεσμα το ένα τρίτο των βουλευτών να μην ψηφίσει, παίρνοντας μια καθόλου προοδευτική θέση. Τα θέματα εξωτερικής πολιτικής και το μεταναστευτικό συνήθως αντιμετωπίζονται όπως και η ατζέντα του δικαιωματισμού, δηλαδή δεν είναι αυτονόητη η συνοχή σε ένα κόμμα σαν το ΠΑΣΟΚ στο εσωτερικό του οποίου, διαχρονικά, συγκρούονται η μεταρρυθμιστική/εκσυγχρονιστική κουλτούρα με την παραδοσιακή/συντηρητική.
Θα χρειαστεί να δοθούν από νωρίς απαντήσεις για θέματα με βαρύ ιδεολογικό φορτίο. Προς τα πού θα κοιτάζει το ΠΑΣΟΚ; Προς το Βερολίνο του Σολτς ή προς τη Μαδρίτη του Σάντσεθ;
Οσο και να θέλει η νέα ηγεσία του ΠΑΣΟΚ να μην ανοίξει τα χαρτιά της σε σχέση με τις μετεκλογικές συνεργασίες, οι απαντήσεις που θα δώσει στα επιμέρους θα συνθέσουν τη μεγάλη εικόνα.
• Πόσο θα επενδύσει στην υπόθεση των Τεμπών και στις υποκλοπές, που αποτελούν την πιο αρνητική ατζέντα για την κυβέρνηση;
• Ποιες πρωτοβουλίες θα πάρει για τη διεύρυνση του κόμματος και την ανασύνθεση του προοδευτικού χώρου;
• Πώς θα σταθεί απέναντι στον σπαρασσόμενο ΣΥΡΙΖΑ και στα άλλα κόμματα της Αριστεράς;
• Θα επιδιώξει μεταγραφές στελεχών από άλλους πολιτικούς χώρους ή, αντιθέτως, θα αποκρούσει προσπάθειες επανένταξης και ποιων;
• Θα επιδιώξει συνεννόηση με αυτούς που θα τερματίσουν στη δεύτερη και στην τρίτη θέση στην κούρσα για την ηγεσία;
• Θα αλλάξει ο τρόπος λειτουργίας του κόμματος και πώς; Τι θα φέρει το συνέδριο που θα προγραμματιστεί;
• Θα διατηρηθεί το επιτελείο με το οποίο συνεργάστηκε προεκλογικά ή θα γίνουν και προσλήψεις επαγγελματιών της στρατηγικής και της επικοινωνίας;
• Θα προταθεί πρόσωπο για την προεδρία της Δημοκρατίας; Θα υποστηριχθεί μια υπερκομματική προσωπικότητα, εφόσον προταθεί από τη Ν.Δ.;
Η νέα ηγεσία του ΠΑΣΟΚ θα βρεθεί μπροστά στον πειρασμό να ακολουθήσει τη δημοφιλή στο ελληνικό πολιτικό σύστημα θεωρία του ώριμου φρούτου, περιμένοντας να σαπίσουν και να πέσουν οι πολιτικοί αντίπαλοι, ή να προωθήσει μια συγκροτημένη εναλλακτική πρόταση διακυβέρνησης, απαλλαγμένη από τους συνήθεις αναχρονισμούς (του πελατειασμού, του φόβου για το πολιτικό κόστος).
Για την απάντηση σε αυτό το δίλημμα, η προσωπικότητα της νέας ηγεσίας δεν θα επηρεάσει απλώς την επιλογή, θα την καθορίσει.
