Το πολλαπλό χτύπημα των ισραηλινών μυστικών υπηρεσιών εναντίον των μελών της Χεζμπολάχ στον Λίβανο έχει δικαιολογημένα προκαλέσει παγκόσμια κατάπληξη. Μια τέτοια επιχείρηση απαιτεί πολλές σύνθετες ενέργειες για να φτάσει στο τελικό στάδιο της εκτέλεσης. Σίγουρα συνιστά μια μεγάλη επίδειξη δύναμης εκ μέρους του Ισραήλ, η οποία βασίστηκε στην τεχνολογική υπεροχή και στην καινοτομία του. Δίχως αμφιβολία, το χτύπημα εναντίον των χιλιάδων μελών της λιβανέζικης οργάνωσης στέλνει ένα ιδιαίτερα ηχηρό μήνυμα προς διάφορες κατευθύνσεις.
Κατ’ αρχάς, η ισραηλινή ηγεσία επιβεβαιώνει τη βούλησή της να εξουδετερώσει ή έστω να αποδυναμώσει τους ένοπλους μη κρατικούς δρώντες που απειλούν την ασφάλεια της χώρας. Μετά την ισραηλινή επίθεση, η Χεζμπολάχ βρίσκεται μπροστά σε ένα τεράστιο δίλημμα. Να απαντήσει στρατιωτικά με μια μαζική πυραυλική επίθεση που θα οδηγήσει πιθανότητα στην καταστροφή του Λιβάνου και της ίδιας ή να «αγοράσει» χρόνο για να επουλώσει τις πληγές της με την ελπίδα ότι η άλλη πλευρά δεν επιφυλάσσει νέες δυσάρεστες εκπλήξεις; Σε κάθε περίπτωση, το φρόνημα της οργάνωσης δεν μπορεί παρά να είναι χαμηλό τώρα, και αυτό έχει την επιχειρησιακή του σημασία.
Ταυτόχρονα, η Ιερουσαλήμ έστειλε μήνυμα αποφασιστικότητας προς το Ιράν, που αντιλαμβάνεται τη Χεζμπολάχ ως «σάρκα εκ της σαρκός του». Μια οργάνωση, δηλαδή, που αντιπροσωπεύει το πνεύμα της ισλαμικής επανάστασης του 1979 και πολεμάει εναντίον ενός μισητού εχθρού. Μετά την εκτέλεση του Ισμαήλ Χανίγια στην καρδιά της ιρανικής πρωτεύουσας, η Τεχεράνη αποφάσισε να αποφύγει προσώρας μια περαιτέρω κλιμάκωση. Αυτή τη στιγμή, η ιρανική ηγεσία είναι βέβαιο ότι προβληματίζεται βαθιά από την εξέλιξη των πραγμάτων. Η έλλειψη καλών επιλογών για το ιρανικό καθεστώς δεν αποκλείεται να το οδηγήσει σε μια απονενοημένη ενέργεια (π.χ. ολοκληρωτικό πόλεμο εναντίον του Ισραήλ) ή ακόμα και σε μια στρατηγική υποχώρηση (π.χ. εγκατάλειψη της Χαμάς).
Η έλλειψη καλών επιλογών για το ιρανικό καθεστώς δεν αποκλείεται να το οδηγήσει σε απονενοημένη ενέργεια ή ακόμη και σε υποχώρηση.
Επιπρόσθετα, με αυτή την επιχείρηση, η κυβέρνηση Νετανιάχου απευθύνεται με έναν διττό τρόπο προς τους συμμάχους της. Από τη μια, το χτύπημα ήταν στοχευμένο επειδή η Ιερουσαλήμ λαμβάνει υπόψη της τις ενστάσεις των ΗΠΑ και των Ευρωπαίων για επέκταση του πολέμου στον Λίβανο. Κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε μια περιφερειακή ανάφλεξη και αναπόφευκτα σε ανεξέλεγκτη αύξηση των προσφυγικών ροών. Από την άλλη, η ισραηλινή ηγεσία διατρανώνει προς τη Δύση ότι δύναται μόνη της να αντιμετωπίσει υπαρξιακές απειλές στο εγγύς της περιβάλλον. Το Ισραήλ έχει αποδείξει πολλάκις στο παρελθόν ότι είναι διατεθειμένο να φτάσει στα άκρα για την εθνική του ασφάλεια.
Ωστόσο, δεν είναι ξεκάθαρο ποια ακριβώς θα είναι η επόμενη κίνησή του στο βόρειο μέτωπο. Αν ο ισραηλινός στρατός εισβάλει μαζικά στον Λίβανο τις επόμενες εβδομάδες, η πολυπληθής σιιτική κοινότητα και πολλοί άλλοι Λιβανέζοι θα συσπειρωθούν γύρω από τη Χεζμπολάχ. Κάτι τέτοιο συνέβη στο παρελθόν και θα συμβεί ξανά με μαθηματική ακρίβεια. Μια μικρή διείσδυση ισραηλινών δυνάμεων για να απωθήσουν την οργάνωση από τα σύνορα αποτελεί ένα πιθανό σενάριο, αλλά το όφελος θα είναι περιορισμένο για την ισραηλινή πλευρά. Λόγω της δομικής καχυποψίας που υπάρχει εναντίον του Ισραήλ, οποιαδήποτε παρουσία χερσαίων δυνάμεων εντός του λιβανέζικου εδάφους θα γίνει αντιληπτή ως κανονική εισβολή. Γίνεται φανερό, λοιπόν, ότι όλες οι πλευρές βρίσκονται μπροστά σε ένα δύσκολο σταυροδρόμι.
Καταληκτικά, υπάρχει ένα δίδαγμα από την ισραηλινή επιχείρηση εναντίον της Χεζμπολάχ για όσες χώρες αντιμετωπίζουν μεγάλες στρατιωτικές απειλές. Σε έναν κόσμο που η επιβίωση δεν είναι δεδομένη, οι μυστικές υπηρεσίες πρέπει να λειτουργούν ως ένας στρατηγικός πολλαπλασιαστής ισχύος. Η πληροφορία είναι δύναμη για αυτόν που την κατέχει και τη χρησιμοποιεί κατάλληλα. Στην περίπτωση της Ελλάδας, η ευθύνη τής εκάστοτε πολιτικής ηγεσίας είναι να αξιοποιεί τις μυστικές υπηρεσίες για εθνικούς σκοπούς και όχι για ποταπούς πολιτικούς λόγους.
*Ο κ. Μάνος Καραγιάννης είναι καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και Reader in International Security στο King’s College London. Το βιβλίο του «Αποτροπή και Αμυνα» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος.
