Κάποιες στιγμές, η άσκηση εξουσίας μπορεί να ξεπερνάει τα όρια της πολιτικής διαχείρισης, να προσφέρει χαρά και σε αυτόν που την ασκεί και σε αυτούς στους οποίους απευθύνεται. Oπως όταν ένας πρωθυπουργός ασχοληθεί με τον πόνο μιας μικρής ομάδας ανθρώπων και, με μια σπρωξιά, οδηγήσει προς αίσιο τέλος μια μάχη για δικαίωση που κρατάει πολλά χρόνια. Αυτό συνέβη στην Αθήνα πριν από λίγες ημέρες, όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης εξέφρασε τη βούληση να βοηθήσει τα «χαμένα παιδιά της Ελλάδας» να επανακτήσουν την υπηκοότητα που τους αφαιρέθηκε όταν δόθηκαν για υιοθεσία στο εξωτερικό πριν από 50, 60 ή και πάνω από 70 χρόνια. Σε συνάντηση στο Μέγαρο Μαξίμου με τις καθηγήτριες Gonda Van Steen και Μαίρη Καρδαρά, ο πρωθυπουργός είπε ότι θα προωθήσει νομοθεσία για τη διευθέτηση του ζητήματος.
Εδώ και χρόνια, 500 άνθρωποι γεννημένοι στην Ελλάδα προσπαθούν να επανακτήσουν την υπηκοότητά τους. Oμως, σκοντάφτουν στη γραφειοκρατία, στην αδιαφορία και, ενίοτε, στη δυσφορία δημοσίων υπηρεσιών. Αυτοί είναι μεταξύ των περίπου 4.000 παιδιών που εστάλησαν για υιοθεσία στις ΗΠΑ (τα περισσότερα), στην Ολλανδία, στη Σουηδία και σε άλλες χώρες, μεταξύ του 1948 και του 1975. Τα περισσότερα δόθηκαν από ορφανοτροφεία ή από γονείς που αδυνατούσαν να τα φροντίσουν εκείνα τα δύσκολα χρόνια. Μετά, τα παιδιά ξεχάστηκαν. Μεγάλωσαν, ωρίμασαν, έζησαν μακριά από τον τόπο γέννησής τους, μακριά από τους Ελληνες συγγενείς και τον πολιτισμό τους. Κάποια γνώριζαν την ιστορία τους από τους θετούς γονείς τους, κάποια επέστρεψαν και βρήκαν μητέρες, αδέλφια, θείους και ξαδέλφια. Κάποια δεν γνώριζαν την ιστορία τους ή δεν έβρισκαν νήμα να ακολουθήσουν. Αλλα πέθαναν πριν από τον νόστο. Η ιστορία έγινε ευρύτερα γνωστή στα μέσα της δεκαετίας του ’90, όταν δημοσιεύθηκαν καταγγελίες ότι πολλά παιδιά που δόθηκαν για υιοθεσία στο εξωτερικό είχαν κλαπεί από τις μητέρες τους. Ομως, οι ευρύτερες διαστάσεις του ζητήματος αποκαλύφθηκαν το 2019, από τη συγκλονιστική και άριστα τεκμηριωμένη έρευνα της Van Steen, κατόχου της Εδρας Κοραή στο King’s College του Λονδίνου. Στο βιβλίο της «Ζητούνται παιδιά από την Ελλάδα: Υιοθεσίες στην Αμερική του Ψυχρού Πολέμου» (εκδ. Ποταμός) περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια την ελληνική κοινωνία την εποχή που γεννήθηκαν τα παιδιά, τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν ανύπαντρες μητέρες και φτωχές οικογένειες, καθώς και τους τρόπους που κυβερνήσεις, οργανισμοί και ιδιώτες ενθάρρυναν υιοθεσίες από οικογένειες στο εξωτερικό. Συχνά δεν τηρούνταν οι κατάλληλες διαδικασίες. Με σημείο αναφοράς τη Van Steen, πολλά από τα «χαμένα παιδιά» άρχισαν να ψάχνουν την ιστορία τους. Ενα από αυτά ήταν η δημοσιογράφος και καθηγήτρια στην Καλιφόρνια Μαρία Καρδαρά, η οποία ίδρυσε και σήμερα διευθύνει το Demos Center του Αμερικανικού Κολλεγίου Ελλάδος. Της Καρδαρά η μητέρα την είχε αφήσει στο Βρεφοκομείο Αθηνών, και υιοθετήθηκε από οικογένεια στην Αμερική. Μαζί με τη Van Steen, και με άλλα υιοθετημένα παιδιά, μάχεται για το δικαίωμα των ξενιτεμένων να επανακτήσουν την ελληνική υπηκοότητα και να έχουν πρόσβαση στα αρχεία της υπόθεσής τους.
Είναι δίκαιο, άνθρωποι που ξεριζώθηκαν από την πατρίδα τους να νιώσουν ότι η Ελλάδα που δεν μπόρεσε να τους αγκαλιάσει τότε τους αγκαλιάζει τώρα.
Εως πέρυσι, μόλις δύο υιοθετημένα παιδιά είχαν πετύχει τον νόστο. Ο αγώνας δεν ήταν εύκολος. Παρότι η Γενική Γραμματεία Ιθαγένειας και τα ελληνικά προξενεία άρχισαν να δείχνουν μεγαλύτερη πρόθεση να βοηθήσουν, υπάρχουν εμπόδια. Πολλοί ενδιαφερόμενοι δεν έχουν το πιστοποιητικό γεννήσεώς τους. Εχουν, όμως, την πράξη υιοθεσίας και το ελληνικό διαβατήριο με το οποίο ταξίδεψαν στη νέα τους ζωή.
Είναι δίκαιο και αναγκαίο, άνθρωποι που ξεριζώθηκαν από την πατρίδα τους να νιώσουν ότι η Ελλάδα που δεν μπόρεσε να τους αγκαλιάσει τότε τους αγκαλιάζει τώρα. Το τέλος μιας ιστορικής αδικίας τιμά αυτούς που συνέβαλαν στη λύση.
