«Πώς μπορεί να αποδείξει κανείς με τον τρόπο των φυσικών επιστημών ότι δεν υπάρχουν ξωτικά και δαίμονες;» αναρωτιέται ο ψυχίατρος Αχιμ Χάουγκ στο βιβλίο του «Ταξίδια στον κόσμο της φρεναπάτης. Ενας ψυχίατρος μιλά για εσωτερικές φωνές, αλλόκοτα μηνύματα και απειλητικούς σωσίες» (μτφρ.: Μαρία Τοπάλη, επιστ. επιμ.: Χαράλαμπος Παπαγεωργίου, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης). Και συνεχίζει: «Θα σας παρακαλούσα να μη θεωρήσετε τούτες τις σκέψεις ως υπεράσπιση μιας ριζικής αμφισβήτησης του ορθολογισμού».
Ο Χάουγκ μας θυμίζει πώς το 1997, στο πέρασμα του κομήτη Χέιλ-Μπαπ κοντά από τη Γη, ο Μάρσαλ Απλχουαϊτ, ηγέτης της αίρεσης «Πύλη των Ουρανών», έπεισε 38 ανθρώπους ότι πίσω από τον κομήτη (που θα έφερνε τη συντέλεια στη Γη) ακολουθούσε ένα διαστημόπλοιο εξωγήινων, οι οποίοι θα έσωζαν τους εκλεκτούς της αίρεσης – αρκεί να αυτοκτονούσαν. Μόνον έτσι οι ψυχές τους θα μεταφέρονταν στο διαστημόπλοιο και θα σώζονταν. Τα πτώματα των ανθρώπων αυτών (και του αρχηγού τους) βρέθηκαν σε κουκέτες, «φορούσαν όλοι τα ίδια ρούχα, καινούργια αθλητικά παπούτσια και είχαν το ίδιο χρηματικό ποσό στην τσέπη. Προετοιμασία για μια καινούργια ζωή».
Ο Χάουγκ τονίζει ότι, ενώ ο ίδιος είναι πεπεισμένος πως δεν υπάρχει μετά θάνατον ζωή, δεν μπορεί εν τούτοις να το αποδείξει. Σίγουρα όχι με «αποδείξεις από το πεδίο των φυσικών επιστημών, συνεπώς πολλά πράγματα στα οποία πιστεύουμε ακράδαντα, δεν μπορούν να αποδειχθούν επιστημονικά».
Θα πείτε: υπάρχει και ο κοινός νους. Αλλά, όπως λέει ο Χάουγκ, τα όριά του «είναι κάπως ασαφή, μιας και (ακόμα) δεν τεκμηριώνεται επιστημονικά το πραγματικό αντικείμενο πραγμάτευσής του».
Οταν συμβαίνει αυτό –και συμβαίνει πολύ συχνά– «ακροβατούμε μεταξύ άπειρων λογικών υποθέσεων». Αλλά, και εδώ είναι το πρόβλημα, «συχνά ο αγνωστικισμός οδηγεί στην απελπισία».
Ο συγκεκριμένος κομήτης υπήρξε στ’ αλήθεια. Ηταν ένα πραγματικό γεγονός. «Το κακό βρίσκεται στην ερμηνεία των γεγονότων». Ο αρχηγός και τα μέλη της αίρεσης δεν θέλησαν ποτέ να δώσουν χρόνο στους αστρονόμους για να τους εξηγήσουν τι ακριβώς συμβαίνει.
Αυτό είναι το «κακό» με την επιστήμη: δεν έχει έτοιμες απαντήσεις, όταν έχει απαιτούν κόπο για να γίνουν κατανοητές και, στο μεταξύ, «οι αβεβαιότητες μάς είναι πολύ δυσάρεστες». Κάπως έτσι, πολλοί συνάνθρωποί μας, χωρίς να ακούνε φωνές στο κεφάλι τους όπως η Ταμάρα στην αρχή της ιστορίας μας, έχουν μια θολή εικόνα περί του πραγματικού και αναζητούν την πρώτη εύκολη απάντηση ή ερμηνεία. Σε βαθμό που να γίνουν αυτόχειρες.
Ο Χάουγκ αναφέρει επίσης τον ισχυρισμό του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος είχε πει ότι στη δική του τελετή ανάληψης της προεδρίας «υπήρχαν περισσότεροι άνθρωποι στους δρόμους απ’ ό,τι όταν ανέλαβε ο προκάτοχός του Ομπάμα».
Ο ισχυρισμός ήταν ψευδής και εύκολα αποδείχθηκε με βίντεο της εποχής. Αυτά που αγνόησαν οι οπαδοί του Τραμπ. «Ο εκπρόσωπος Τύπου του Τραμπ έπλασε τον, έκτοτε, περίφημο όρο “εναλλακτικά γεγονότα”».
Η συνέχεια αύριο.
