Κλείσαμε το χθεσινό σημείωμα με την αναφορά του γραφείου Τύπου του Ντόναλντ Τραμπ στα «εναλλακτικά γεγονότα» όταν ο τελευταίος έλεγε ψέματα, υπήρχαν αποδείξεις ότι οι ισχυρισμοί του ήταν ψευδείς κι, ωστόσο, επέμενε, εξωθώντας τους οπαδούς του να αγνοούν τα αποδεικτικά στοιχεία.
«Υπάρχουν γεγονότα και “εναλλακτικά γεγονότα” και όλα καλά λοιπόν, η ασυμφωνία ελύθη», σχολιάζει ο ψυχίατρος Αχιμ Χάουγκ στο βιβλίο του «Ταξίδια στον κόσμο της φρεναπάτης. Ενας ψυχίατρος μιλάει για εσωτερικές φωνές, αλλόκοτα μηνύματα και απειλητικούς σωσίες» (μτφρ.: Μαρία Τοπάλη, επιστ. επιμ.: Χαράλαμπος Παπαγεωργίου, Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης).
Ο Χάουγκ παραπέμπει σε ορισμένες καίριες σκέψεις του Νίτσε από το βιβλίο του «Το λυκόφως των ειδώλων». Ο Γερμανός φιλόσοφος γράφει πόσο μας ταράζει η ιδέα του αγνώστου και του ανοίκειου, σε αντίθεση με την ανακουφιστική αίσθηση του οικείου. Η πρώτη ενστικτώδης εξήγηση είναι να το εξαφανίσουμε. «Αρχή πρώτη, λοιπόν: καλύτερα να ‘χεις μιαν οποιαδήποτε εξήγηση, παρά καμιά. Κι επειδή σκοπός μας εν προκειμένω είναι να γλιτώσουμε από κάποιες δυσάρεστες παραστάσεις, εμ δεν θα “πολυκοσκινίσουμε” κιόλας τα μέσα! Η πρώτη ιδέα που θα καταστήσει γνωστό το άγνωστο, θα μας κάνει να νιώσουμε τόσο καλά, ώστε θα τη δεχτούμε πάραυτα ως “αληθή”».
Ο Χάουγκ σχολιάζει πως, συχνά, μπροστά στην αβεβαιότητα προτιμούμε ακόμα και ερμηνείες που έχουν αρνητικό πρόσημο για εμάς τους ίδιους. «Πάντοτε παραξενευόμουν από τους ανθρώπους που έρχονταν στο ιατρείο μου για κάποια διάγνωση και όταν τους ενημέρωνα ότι δεν διαπίστωνα καμία ψυχική νόσο, εκείνοι έδειχναν να μη χαίρονται καθόλου. Ναι μεν το θεωρούσαν αποδεκτό, όμως συχνά, εκδηλώνοντας την απογοήτευσή τους, ρωτούσαν: “Τότε τι έχω;” Προτιμάμε φυσικά τα καλά νέα, αλλά, πολλές φορές, τα κακά νέα είναι καλύτερα από την κούφια, ανυπόφορη αβεβαιότητα».
Οι άνθρωποι ψάχνουμε απεγνωσμένα για νόημα ακόμα και στα νυχτερινά μας όνειρα και στις ιστορίες που διαβάζουμε και βλέπουμε, πραγματικές ή μη.
Η Ταμάρα, με την ιστορία της οποίας ξεκινήσαμε την αφήγησή μας αυτή την εβδομάδα, και που απασχολεί τον Χάουγκ, προσπαθεί και αυτή να βγάλει νόημα μέσα από την αρρώστια: για ποιο λόγο ακούει φωνές; Για ποιο λόγο νοσεί από σχιζοφρένεια;
Ο Χάουγκ γράφει πως επί σειράν ετών ακόμα και οι ειδικοί αναζητούσαν τον ένοχο στο παρελθόν του ασθενούς, συχνά δε στον ρόλο που έπαιξε η μητέρα στην ανατροφή του. Σήμερα όμως, γράφει ο Χάουγκ, «για πολλές ψυχικές βλάβες υπάρχει μια βιολογικά καθορισμένη πιθανότητα κάποιος να νοσήσει». Ωστόσο, «η γενετική αυτή προδιάθεση καρποφορεί όταν εμφανίζονται πρόσθετοι επιβαρυντικοί εξωτερικοί παράγοντες, οι λεγόμενοι στρεσογόνοι».
Τι απέγινε όμως η Ταμάρα; Θα το μάθουμε αύριο.
