Οταν θεμελιώθηκε το Αρσάκειο Μέγαρο στη γωνία των οδών Πανεπιστημίου και Πεσμαζόγλου (στις 10 Μαρτίου 1847), παρουσία της βασίλισσας Αμαλίας, το «παρών» έδωσαν πολλά επιφανή μέλη της ελληνικής πολιτικής και κοινωνικής ζωής της εποχής· ανάμεσά τους ο Δημήτριος Μαυροκορδάτος, ο Ιωάννης Κωλέττης, ο Δημήτριος Ζαΐμης. Τα μεγάλα έργα υποδομής στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα συνδέθηκαν με το όνομα του Χαρίλαου Τρικούπη. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ήταν ο τελευταίος Ελληνας πρωθυπουργός που είχε συλλάβει την αναπτυξιακή διάσταση των δημοσίων έργων και των μεγάλων αστικών παρεμβάσεων και τα θεωρούσε αυτονόητο κομμάτι της πολιτικής του παρακαταθήκης.
Με αφορμή τις καλές ειδήσεις που μας έρχονται από το μέτωπο μιας σειράς ανακατασκευής σημαντικών κτιρίων του κέντρου της Αθήνας (η Στοά Αρσάκη θα ζωντανέψει ξανά ως γαστρονομικός προορισμός, το Μινιόν θα παραδοθεί αναγεννημένο μέχρι το τέλος του έτους, το Μέγαρο Σλήμαν-Μελά θα επιστρέψει ως ξενοδοχείο πολυτελείας, το συγκρότημα του Αττικόν προσβλέπει σε καλύτερες ημέρες) υπάρχουν ορισμένες βασικές παρατηρήσεις που αξίζει να γίνουν.
Οι Ελληνες επιχειρηματίες κάνουν το καθήκον τους επενδύοντας στο κέντρο της πόλης. Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε το ίδιο και για τους φορείς του ελληνικού κράτους;
Πρώτον: όλες οι επενδύσεις γίνονται από ελληνικά επιχειρηματικά σχήματα. Οι κραυγές περί δήθεν «αφελληνισμού» του αθηναϊκού εμπορίου δεν έχουν καμία βάση. Δεύτερον: δεν συνδέονται όλα τα επενδυτικά σχέδια με τον τουρισμό. Οχι ότι έγινε ξαφνικά «κακό πράγμα» ο τουρισμός· αρκεί να δούμε τις πολύτιμες υπηρεσίες που έχει προσφέρει στην καθημερινότητα της ευρύτερης Ομόνοιας η 24ωρη λειτουργία καλών ξενοδοχείων στην περίμετρο της πλατείας. Ωστόσο είναι χρήσιμο να επισημανθεί ο πλουραλισμός των μελλοντικών χρήσεων. Τρίτον, και σημαντικότερο: η προθυμία της εγχώριας επιχειρηματικής τάξης να επενδύσει στο κέντρο της πρωτεύουσας της χώρας έρχεται σε κραυγαλέα αντίθεση με την απουσία δημόσιων επενδύσεων στην ίδια περιοχή και –σε μια μεγαλύτερη εικόνα– με την αδιαφορία του πολιτικού συστήματος να καταθέσει, συνολική, συγκροτημένη σκέψη για το μέλλον μιας πόλης σε εμφανή κρίση. Με εξαίρεση το σχέδιο για την αναμόρφωση και επέκταση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, υπερισχύει ένα κλίμα αποστροφής για οτιδήποτε θα μπορούσε να παρουσιαστεί στους εξαντλημένους πολίτες ως συνεκτικό σχέδιο για τη ζωή στην Αθήνα του 21ου αιώνα.
Η πόλη αφήνεται να «αυτορρυθμιστεί» με βάση αποσπασματικά ιδιωτικά έργα μικρότερης ή μεγαλύτερης κλίμακας, χωρίς το πλαίσιο, το «κάδρο» μιας δημόσιας αρχής που θα προνοεί και θα ρυθμίζει προς όφελος των πολλών. Το έλλειμμα αυτό δεν προκύπτει τυχαία· αντανακλά το ακόμη μεγαλύτερο έλλειμμα πραγματικού ενδιαφέροντος και, κυρίως, φιλοδοξίας των πολιτικών μας να συνδέσουν το όνομά τους με πρωτοβουλίες που θα ξεπερνούν το σήμερα και θα αγκυροβολούν στο μέλλον. Είναι ένα χάσμα που κρατάει την Αθήνα πίσω.
