Ενας νόμος ίσχυσε σε κάθε κοινωνία και σχεδόν καθ’ όλη τη διάρκεια της ανθρώπινης Ιστορίας. Ο νόμος της προσφοράς και της ζήτησης. Είναι απλός και δεν χρειάζεται νομοθέτηση. Δημιουργεί αυτό που ο Φρίντιχ Χάγιεκ ονόμασε «αυθόρμητη τάξη» και λύνει το πρόβλημα της σπανιότητας.
Ο νόμος «καταργήθηκε» διά της βίας κατά την περίοδο του αλήστου μνήμης υπαρκτού σοσιαλισμού. Τότε αποφασίστηκε να ορίζεται κεντρικώς από το κράτος αυτό που καθοριζόταν από αμέτρητες συναλλαγές των ανθρώπων. Η «σοφή» γραφειοκρατία του κομμουνιστικού κόμματος θα γνώριζε τις ανάγκες κάθε σπιτιού και θα μοίραζε με «δίκαιο τρόπο» τα προϊόντα.
Το σύστημα αποδείχθηκε καταστροφικό όχι μόνο γιατί δημιούργησε τεράστια διαφθορά. Κατά τη δεκαετία του ’30 εκατομμύρια άνθρωποι πέθαναν από την πείνα στην Ουκρανία (Χολομοντόρ), δηλαδή στην περιοχή που είναι ο μεγαλύτερος σιτοβολώνας της Ευρώπης. Βεβαίως, στα ολοκληρωτικά καθεστώτα οι ανθρώπινες ζωές δεν λογίζονται ως κόστος. Αυτά καταρρέουν διότι το κράτος ξοδεύει όλο και περισσότερα λεφτά για να συντηρεί τη γραφειοκρατία, η οποία –ακόμη κι αν δεν ήταν διεφθαρμένη– πρέπει να φτιάχνει αυτό που κάνουν χωρίς κόστος εκατομμύρια ελεύθεροι άνθρωποι διά των συναλλαγών της.
Tο κράτος να γίνει επιτελικό και να αφήσει τους δήμους να κάνουν τη δουλειά και να αναλάβουν τις ευθύνες τους.
Η ΕΣΣΔ τελικώς έσβησε, αλλά όχι οι αντιλήψεις που τη δημιούργησαν. Αυτές μπορούν να ανιχνευθούν ακόμη και σε «φιλελεύθερες» κυβερνήσεις σαν τη δική μας. Το «νέο ενιαίο πλαίσιο κανόνων (ΦΕΚ 5438/Β) που θα πρέπει να διέπει την τιμολόγηση του νερού» προβλέπει τα εξής συνταρακτικά: «Ο προσδιορισμός των τιμολογίων θα πρέπει να γίνεται κατά τέτοιον τρόπο ώστε τα συνολικά έσοδα να καλύπτουν το κόστος του παρόχου (λ.χ. ΔΕΥΑ, δήμος)»! («Καθημερινή», 2.10.2024).
Με άλλα λόγια, νομοθετήθηκε εν χορδαίς και οργάνω αυτό που ξέρει και ο περιπτεράς της πλατείας Συντάγματος, ότι δηλαδή τα έσοδα πρέπει να είναι ίσα ή μεγαλύτερα από τα έξοδα. Κι αν αυτή η διάταξη είναι για γέλια, η τιμολόγηση του νερού άρδευσης (όπου υπάρχει η μεγαλύτερη κατανάλωση: 85% της συνολικής) είναι για κλάματα. Στο ΦΕΚ προβλέπεται ότι «το νερό άρδευσης θα έχει μια βασική χαμηλή χρέωση ανά στρέμμα και μια μεταβλητή: για τον προσδιορισμό του μεταβλητού τέλους δύναται να λαμβάνεται υπόψη το είδος της αγροτικής εκμετάλλευσης και η συγκριτική αξιολόγηση ομοειδών εκμεταλλεύσεων ως προς την ορθολογική χρήση του ύδατος».
Πώς ακριβώς θα δουλέψει αυτό; Θα δηλώνουν οι αγρότες τι πρόκειται να φυτέψουν, ώστε να οριστεί η «δίκαιη» τιμή του νερού; Κι αν –όπως είναι φυσικό– θα δηλώνουν ψέματα για να επιτύχουν την ελάχιστη, τι θα κάνουν οι «σοφοί του κράτους»; Σίγουρα θα υπάρχουν ποινές. Επειδή και αυτές δεν θα λειτουργούν, οι υπουργοί θα ανακοινώνουν κάθε χρόνο «αυστηροποίησή τους». Και πώς θα ελέγχεται τι παράγει κάθε αγρότης ώστε να παίρνει τη «δίκαιη» τιμή του νερού; Απλό. Η κυβέρνηση θα κάνει έναν ακόμη δημόσιο οργανισμό, από αυτούς που μετράμε έπειτα από κάθε χρεοκοπία. Θα μπορεί να λέγεται «Οργανισμός Δίκαιης Διαχείρισης Υδάτων και Περιβαλλοντικού Αποτυπώματος Αγροτών» και ο διοικητής του θα ανακοινώνει –κάθε λίγο και λιγάκι– τα φοβερά κατορθώματα του ΟΔΔΥΠΑΑ: «Κατόπιν επισταμένων ελέγχων της υπηρεσίας μας διαπιστώθηκε ότι αγρότης που δήλωσε ότι θα φυτέψει αγγουράκια, έσπειρε σιτάρι προκαλώντας ζημία χιλιάδων ευρώ στην τοπική ΔΕΥΑ».
Υπάρχει βεβαίως και η απλούστερη λύση να γίνει το κεντρικό κράτος επιτελικό και να αφήσει τους δήμους να κάνουν τη δουλειά τους και να αναλάβουν τις ευθύνες τους και αν χρεοκοπούν, να μπαίνουν σε «μνημόνιο» από το κεντρικό κράτος. Υπάρχει τέλος και η απλούστατη λύση, που τελικώς θα επικρατήσει. Ο ελληνικός τρόπος. Το ΦΕΚ 5438/Β θα είναι ένα ακόμη από τα πολλά νομοθετήματα που καταλήγουν στον κάλαθο των αχρήστων, ενώ τα προβλήματα διογκώνονται.
