Τη δεκαετία του ’30, οι κλέφτες και οι απατεώνες αφθονούν στην αθηναϊκή επικράτεια. Στο βιβλίο του «Το εγχειρίδιο του καλού απατεώνα. Η εξέλιξη των “παστρικοχέριδων” μέσα από τον ελληνικό Τύπο (1832-1940)», εκδ. IWrite, ο αθηναιογράφος Θωμάς Σιταράς, βασισμένος σε ένα πλούσιο αρχείο με δημοσιεύματα της εποχής, παραθέτει μερικά χαρακτηριστικά ψευδώνυμα ενός και μόνο προσώπου: «Γεώργιος Αληφαρμάκης ή ποντικομαμής ή Τσίτουρης ή Φάπας ή Κατραπακέας ή Μπομπότας ή Σκαθάρης ή Μπαζίνας ή Γαρούφαλος ή Γιασεμής…».
Δημοσίευμα της εφημερίδας «Εστία» το 1932, με τον τίτλο «Πολλαπλότητες», αναφέρει τα εξής: «Εως τώρα οι διάφοροι Ιδαλγοί του Αστυνομικού Δελτίου είχαν μόνον πολλαπλά τα ίδια των ονόματα. Ο συλληφθείς, όμως, χθες σεσημασμένος λωποδύτης Χ. Βοτάκης ή Βροντίδης ή Βρονταρίδης ή Δημητριάδης ή Κοτσαλίδης, είχε και άλλας πολλαπλότητας. Ητο υιός του Φωτίου ή Νικολάου ή Δημητρίου και της Μαρίας ή της Αναστασίας. Οι οποίοι πάλιν κατήγοντο εξ Ικονίου ή Προύσσης ή Κωνσταντινουπόλεως. Και είχε γεννηθή το 1887 ή 1888 ή 1889. Και ήτο κουρεύς εις τον Βόλον ή την Θεσσαλονίκην και λωποδύτης εις τας Αθήνας ή κλπ. κλπ. Διαλέγετε και παίρνετε».
Ηδη από εκείνη τη χρονικό περίοδο, τη μερίδα του λέοντος στις παραβατικές καταστάσεις έχει η οδός Αθηνάς. «Εκεί θα βρείτε φακίρηδες», γράφει ο συγγραφέας, «”άρτι αφιχθέντες εξ… Ινδιών”, θα απολαύσετε τις ταχυδακτυλουργικές των ικανότητες και γενικά θα θαυμάσετε το δαιμόνιο του Ελληνα να εφευρίσκει “μηχανές” που του εξασφαλίζουν το ψωμί του».
Το σκηνικό που περιγράφει ο Θ. Σιταράς μάς είναι αρκετά οικείο ήδη από τις ελληνικές ταινίες της δεκαετίας του ’50 (Μίμης Φωτόπουλος, Βασίλης Αυλωνίτης και Νίκος Σταυρίδης υποδύονταν συχνά τέτοιους χαρακτήρες – αν και ο «μετρ» ήταν οπωσδήποτε ο Νίκος Φέρμας). Οσοι όμως θυμόμαστε τους δρόμους πέριξ της Ομόνοιας τις δεκαετίες του ’70 και του ’80, επίσης θυμόμαστε τέτοιες γραφικές περιπτώσεις «φακίρηδων».
Είναι εκπληκτικό ότι το λούμπεν στοιχείο της Ομόνοιας και των γύρω περιοχών παραμένει το ίδιο μέσα στον χρόνο παρά τις τερατώδεις μεταμορφώσεις που υφίσταται η πόλη και η εμβληματική πλατεία της. Ατυπο κέντρο διερχομένων, τόπος διασταύρωσης ετερόκλητων ανθρώπων, κάποτε κυρίως επαρχιωτών και εσωτερικών μεταναστών, αργότερα ξένων μεταναστών, συχνά παράνομων, η Ομόνοια έχει τη δική της μικροϊστορία. Και τη μυθολογία της επίσης: το 1983, ο Μάνος Χατζιδάκις κυκλοφόρησε το άλμπουμ «Οι μπαλάντες της Οδού Αθηνάς», μέσα από το οποίο εξέφρασε τη σκοτεινή ατμόσφαιρα της περιοχής μέσα στον χρόνο. Η Αθηνάς, εξάλλου, όπως είχε καταδείξει ο μεγάλος συνθέτης, συνδέει την Ομόνοια με την Ακρόπολη.
Αύριο θα παρακολουθήσουμε τη δράση μερικών ύποπτων στοιχείων σε αυτούς τους δρόμους όπως καταγράφηκε από τον Τύπο της εποχής.
