Στη δεκαετία του 1950, πολλά κτίρια στην Αθήνα και στον Πειραιά είχαν ερειπωμένη εμφάνιση. Ηταν κτίρια χτισμένα από το 1840 έως το 1910, αντανακλούσαν την αστική θωράκιση των πόλεων επί Οθωνος και Γεωργίου Α΄. Ο Πειραιάς μετά τον βομβαρδισμό του το 1944 και η Αθήνα μετά τα Δεκεμβριανά του 1944 περνούσαν σε μια νέα φάση της ιστορίας τους. Η ανανέωση του αστικού ιστού και οι μετακινήσεις πληθυσμών μέσα στη χώρα επισφράγισαν το μεταπολεμικό σκηνικό.
Η πρόσφατη πυρκαγιά στο κέντρο του Πειραιά, στην οδό Κέκροπος, κατέστρεψε ένα νεοκλασικό διώροφο κτίριο με χαρακτηριστική τοξοστοιχία στο ισόγειο, τυπική των οικοδομών με εμπορική χρήση. Το φαινόμενο των ερειπωμένων κτιρίων με μεγάλη ιστορική και καλλιτεχνική αξία είναι σύμπτωμα μιας γενικότερης απάθειας απέναντι σε ό,τι μπορεί να σημαίνει για τις πόλεις μας η αρχιτεκτονική κληρονομιά. Ακόμη και η μετάδοση της είδησης για την πυρκαγιά είναι στεγνή και αδιάφορη. Μιλάει για ακίνητο, για εγκαταλελειμμένη οικοδομή, όχι για κτίριο ιστορικής αξίας.
Στη δεκαετία του 1950, οι ιεραρχήσεις ήταν διαφορετικές όπως και η αντίληψη για τη νεότερη αστική ιστορία. Τα κτίρια αυτά ήταν τότε ακόμη νωπά από ιστορική άποψη και, επιπλέον, η τεχνογνωσία της αποκατάστασης ήταν περιορισμένη. Η Αθήνα άλλαξε μετά το 1950, σταδιακά, και με μια άλλη ματιά η μεταμόρφωσή της συμπληρώνει τη μεταπολεμική εξέλιξη των αστικών κέντρων της Ευρώπης. Το πώς κάθε πόλη που επλήγη (η Αθήνα από τον Εμφύλιο, ο Πειραιάς από βομβαρδισμούς) αντιμετώπισε το τραύμα λέει πολλά για τις κοινωνίες (ας δούμε τις ξεχωριστές περιπτώσεις των ισοπεδωμένων πόλεων της Γερμανίας, του Λονδίνου, του Ρότερνταμ, της Βαρσοβίας κ.λπ.).
Στη χώρα μας, αντιμετωπίζουμε ακόμη τα ωραία παλιά κτίρια σαν βάρος και σαν αναγκαστική κληρονομιά. Η περίπτωση του καμένου κτιρίου στον Πειραιά με τις καμάρες στο ισόγειο μου θύμισε τις ημικατεστραμμένες αποθήκες του παλαιού τελωνείου του Πειραιά, που είχε ζωγραφίσει ο Τσαρούχης, αλλά και το άλλο θαυμάσιο εμπορικό νεοκλασικό κτίριο με την τοξοστοιχία της οδού Καλαμιώτου στην Αθήνα που σώθηκε (όπως σώθηκε σαν σκηνογραφία) στο παρά πέντε στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Μας θυμίζει η πρόσφατη πυρκαγιά και την κατάρρευση του παλαιότατου ξενοδοχείου της Αιόλου κοντά στην Αγία Ειρήνη, όπως και το απέναντι στον ναό επίσης καμένο διώροφο.
Ολα αυτά δείχνουν, δυστυχώς, τον μακρύ δρόμο που πρέπει να διανύσουμε.
